Yıl sonu değerlendirmesi yazısı âdettendir, lakin kusuruma bakmayın. Doğrusu sevgili dostum ve meslektaşım Ahmet Şık’ın bir kez daha “tutsak alındığını” öğrendikten sonra hiç içimden gelmedi. Efkâr dağıtıp kafa toparlamak için belki ayran değil ama enfes çay ve kahvelerini içebileceğim kantincimiz Şenol Buran da malum Silivri’de misafir.

***

Rivayet o ki, Nostradamus 2017’de Üçüncü Dünya Savaşı kehanetinde bulunmuş. En azından Nostradamus tutkunları öyle iddia etmekteler. ABD’de 20 Ocak’ta görevine başlayacak olan Donald Trump, gözünü dünyanın yükselen gücü Çin’e dikmişken, “acaba buradan bir dünya savaşı peydahlanır mı” diye sorup duruyoruz. O olmadı henüz kapanmamış Suriye yarası üzerinden bir ihtimal savaş çıkartılabilir mi? Kim bilebilir!
İnsanlık için “lanetli” 2016’dan kurtulmaya sevinemeden 2017’den papatya falları açmaya kalkışırken çekinmemek elde değil. Brexit sonrası bu sene Avrupa’da Hollanda, Fransa, Almanya gibi ülkelerde seçimler var. İran’da da öyle. Yeni ABD yönetiminin olası Ortadoğu, Rusya ve Asya politikaları kuşku kaynağı. Ve bizim memleket gelişmelerin göbeğinde.
Belki de liberal demokrasi fikrinin tabutuna çivi çakılırken, dünyamız 2017’de kâbusa uyanacak. Neoliberalizmin başka ne menem bir şey üretmesini bekliyordunuz bilmem. Bizim bildiğimiz her kâbusun yeni fırsatlar da yarattığı.

***

2017’de, tarihteki büyük sarsıntılar yahut dönüm noktası niteliğindeki vakaların ya 25’inci, ya 50’nci, ya 75’inci, yahut da 100’üncü yıldönümleri varmış meğer. 2017; misal “kimlik krizi” geçiren AB’nin Maastricht Anlaşması’nın 25’inci yıldönümüymüş. İsrail’in üç Arap ülkesinin ordularını darmaduman edip topraklarını ikiye katladığı Altı Gün Savaşı’nın 50. yıldönümü. Nazilerin tarihin çöplüğüne atılması için sonun başlangıcı sayılabilecek Sovyet halklarının şanlı Stalingrad zaferinin 75’inci yıldönümü. Dünyayı sarsan Bolşevik Devrimi’nin de 100’üncü yıldönümü. Haa bir de, Das Kapital’in yayımlanmasının 150’nci yıldönümüymüş…
2017; 25, 50, 75 ve 100 sene sonra hangi olayların yıldönümünü teşkil edecek bilemiyoruz tabii. Bunları Türkiye’de hangi gazeteci/ yorumcularla takip edip anlayacaksınız, doğrusu orasını da bilmek zor.
Önce dünya çapında akıl ve rasyonalliğin gömülmekte olduğu “kendi kendini yok edici” nitelikte bir dönemi atlatmak gerekecek. İlelebet sürmez elbette. Lakin böyle dönemlerde bazı şahane varlıkların “nesli tüketilir”. Ve onları geri getirmek mümkün olmaz.

***

BBC’te okudum, misal dünyanın en hızlı kara hayvanı olan çitaların nüfusu hızla azalıyormuş. Son araştırmaya göre, vahşi hayatın bu en hızlı kara memelilerinden doğada sadece 7 bin 100 tane kalmış. Dünyada çita nüfusunun yarıdan fazlası Afrika’nın güneyindeki altı ülkede yaşıyor. Asya’dakiler zaten neredeyse yok olmuş. İran’da sadece 50 çita kalmış.
Bunun sebebi çitaların “sınır tanımaması” ve vahşi hayatın korunduğu “koruma parklarından” uzaklara uzanmaları. Araştırmaya bakılırsa “sınır tanımayan çitaların” yaşam alanlarının yüzde 77’si park alanlarının dışında kalıyormuş. Bu durumda ekim alanları ile “yayılmacılık güden” insanoğlu ile karşı karşıya geliyorlar. Misal Zimbabve’deki çita nüfusu tarım arazilerinin kiraya verilmesi nedeniyle son 16 senede 1200’den 170’e inmiş.
Şu işe bakın ki, bu harikulade varlıkların neslinin tüketilmesinde Körfez monarşilerinin rolü de eksik değil. Zengin Körfez Arapları “çita modası” çıkartmışlar. Körfez’de kaçak çita yavrusu ticareti almış başını gitmiş. Karaborsa fiyatı genç erkek çitalarda 10 bin doları buluyormuş. Tabii kaçak yollardan taşınırken telef oluyorlar. Son 10 senede Afrika’dan yola çıkan 1200 çitanın yüzde 85’i yolculuk sırasında ölmüş gitmiş.
Uluslararası kuruluşlar bu mevzuda kongreler düzenleyip çitaları “nesli tükenmekte olan” varlıklar kategorisine almak dahil bir dizi önlemi tartışıyorlar neyse ki.
“Çitalar bitse ne olacak, 2016’da yedik içtik, tuvalete de çıktık. 2017’de de aynısı olur” da denilebilir. Gerisinin ne ehemmiyeti var ki…