Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
‘Şeyhülislam’ın Dönüşü
Cumhuriyet Bayramı’na rastlatılan Marmaray’ın en ilginç yönü, törende “şeyhülislam”ın, Diyanet İşleri Başkanı kisvesi altında en ön sırada yer almasıydı.
Bu olaya son zamanlarda çok sık rastlanması, belki de dikkatleri çekmemesinin en önemli nedeniydi. Ama Diyanet İşleri Başkanı’nın baş döndürücü yükselişini Sözcü gazetesi atlamamış.Nitekim Marmaray ile ilgili olarak verilen gazete ilanlarında, devlet protokolünde yeri o zamana kadar 49. sırada olan Diyanet İşleri Başkanı’nın onuncu sırada yer alan Bakanlar Kurulu üyelerinden,7.sırada yer alan Yargıtay Başkanı ve diğer yüksek yargı başkanlarından öne konmasına dikkati çekiyordu, önceki günkü Sözcü.
Diyanet İşleri Başkanı’nın protokoldeki yerinin “Türkiye’nin değişen vizyonuna uyumlu olarak değiştirilmesi gerektiğini”, daha 2010 yılı Kasımı’nda Bugün gazetesinde çıkan bir yazısında Erhan Afyoncu da önermekteydi.
Kendisine muhafazakâr demokrat etiketi yapıştırmaya meraklı Tayyip Bey’in siyasal İslam rejiminde Erhan Afyoncu’nun üç yıl önce dile getirdiği öneri gerçekleşmiş ve siyasal İslam rejiminin değişen Türkiye vizyonuna uygun olarak, bugün, belki de alışkanlıktan Diyanet İşleri Başkanlığı olarak adlandırılan şeyhülislamlık Cumhurbaşkanlığı ile Başbakanlık arasında yer almıştır.
***
Bu bakımdan Sözcü’nün dile getirdiği değişiklikte şaşılacak bir yön yoktur, Bugün yazarı Erhan Afyoncu’nun da üç yıl önce önerdiği gibi, Türkiye’nin değişen vizyonuna uygun olarak Şeyhülislam Efendi, protokolün ön sırasındaki eski yerine dönmüştür.
Şimdilik adı, Diyanet İşleri Başkanı olan şeyhülislam, Osmanlı’da devlet protokolünde, sadrazamdan sonra ikinci sırada, eğer aynı zamanda padişahın hocası ise, sadrazamın da önünde birinci sırada yer alırdı.
Ulemanın başında olan şeyhülislam yalnız fetva vermekle yetinmez, ayrıca eğitim ve adalet mekanizmalarını da denetlerdi.
Padişahlar da savaş ilan edeceklerinde veya diğer icraatlarında, girişimlerinin dine uygunluğu konusunda, şeyhülislamlardan fetva alırlardı.
Kimi güçlü kişilikli şeyhülislamlar, bu konuda titiz davranırlar, hep istenen doğrultuda fetvalar vermez, zaman zaman ayak direrlerdi. Bunun en güzel örneklerinden biri de, şeditliğiyle bilinen Yavuz Sultan Selim’in şeyhülislamı Zembili Ali Efendi idi.
Bununla birlikte, şeyhülislamları tayin ve azilleri padişahın elinde olduğundan, genellikle saltanat makamının istediği doğrultuda, fetvalar verirlerdi.
Kısacası Osmanlı’da şeyhülislam genelde, saltanat makamına tabidir, öncelik sultanındır.
***
Özetle, Osmanlı’da şeyhülislamlık, tıpkı Bizans’ta patrikliğin tahta bağlı olması gibi saltanata bağlı bir kurumdur, genelde istenen fetvaları verir. Oysa İran’daki velayeti fakih kurumu, her şeyin üstündedir. Yalnız genel siyaseti saptamakla kalmaz aynı zamanda yargıyı, orduyu, eğitimi, hatta bunlar yetmiyormuş gibi, Vakıfları da denetleyen gerçek bir karar makamıdır.
Türkiye’de 1921 Anayasası ile Evkâf ve Şeriye vekâleti olmuş olan şeyhülislamlık makamı 3 Mart 1924 günü hilafet ile birlikte kaldırıldı. Şeyhülislam ise, Diyanet İşleri Başkanı oldu.
Diyanet İşleri Başkanlığı devletin dini dilediği gibi denetleyebilmesi düşüncesinden doğmuştu. Ama zaman içinde devletin dini denetlemesi için getirilmiş kurum dinin devleti denetlemesinin aracı haline dönüştü.
Bugün Diyanet İşleri Başkanlığı 5 Kasım günü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından kabul edilen bütçeye göre, yıllık 5.5 milyar lira ( 2.75 milyar dolar) geliri olan dev bir kuruluştur.
Devlet Bakanı Bekir Bozdağ’a sorarsanız, Diyanet İşleri Başkanlığı bütçesi yetersizdir.
Türkiye’nin değişen vizyonu, protokoldeki sırayı etkiliyor ve adı şimdilik Diyanet İşleri Başkanı olan, görkemiyle, bütçesiyle Osmanlı’nın şeyhülislamlarını gölgede bırakan Cumhuriyetin şeyhülislamı Türkiye’nin değişen vizyonundaki yerini alıyor.
Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- Balbay'dan çarpıcı Saray kulisi!
- Karga videosu sosyal medyada viral olmuştu!
- Öğretmenlik meslek kanunu taslağı...
- Atatürk'ün kullandığı parfümden üretti!
- Minikler Cumhuriyet'in ilanını gazete dağıtarak duyurdu
- Şok İddialar! Oktan Keleş: TUSAŞ Saldırısının Arkasında
- Bu kadarı pes! Çöp evden 10 kamyon çöp çıktı
- Prof. Dr. İlber Ortaylı'dan Antalya'ya turizm eleştirisi
- FETÖ elebaşısı Fethullah Gülen öldü
- Eğitimde sorunlar çığ gibi büyüyor! Öğrenciler aç, okull
En Çok Okunan Haberler
- Kurtulmuş’tan 'Erdoğan ve adaylık' açıklaması
- Ünlü çikolata markası da artık kara listede
- 'Sayın Tunç unuttuysan hatırlatalım...'
- Erdoğan'dan Özel ve İmamoğlu'na tazminat davası
- 'Sanki mağdur olan Esenyurt değilmiş gibi...'
- Ünlü oyuncu gözaltında: Marketten 'zeytinyağı' çaldı
- Tek kalemde milyarlık vergi borçları silinenler nerede?
- Kayıp 6 yaşındaki Şirin'den acı haber
- 19 yaşındaki gence uyuşturucu çetesi mi kıydı?
- İşte Narin'in cesedinin bulunduğu o anlar...