Ali Sirmen
Ali Sirmen asirmen@cumhuriyet.com.tr Son Yazısı / Tüm Yazıları

Osmanlı BunlardanÇok Daha İlerideydi (01.05.2012)

01 Mayıs 2012 Salı
\n

\n

\n

Geçen gün fark ettim ki, CVmi yazarken, okullarımdan birini hep unutuyormuşum.\n

\n

Daha Galatasaray Lisesinin Ortaköyde bulunan ilkokuluna gittiğim zaman kapısından içeri girdiğim okul, Şehir Tiyatrolarıidi. Muhsin Ertuğrulun deyimiyle bir mekteb-i edep olan Şehir Tiyatroları o zaman henüz daha İstanbulun çeşitli bölgelerine dağılmamış, Tepebaşında Dram ve Komedi sahnelerinde hizmet verirdi.\n

\n

Benim kuşağımın kim bilir kaç çocuğu, Muhsin Ertuğrulun 1949a kadar sanat yönetmeni olduğu dönemde her yıl bir Shakespeare oyunuyla açılan o küçük ama şirin, İtalyan Tiyatrosu Dramın seyirci koltuklarından yetişmişlerdi.\n

\n

Şehir Tiyatroları o yıllarda da İstanbulun köklü kurumlarından biriydi ve Osmanlının son dönemlerine kadar uzanırdı.\n

\n

1914 yılında, Şehremini (Şehir Emini: Belediye Başkanı) Cemil Topuzlu tarafından ülkemizin ilk tiyatro ve opera konservatuvarı olarak kurulmuş olan kuruma Namık Kemalin oğlu Ali Ekremin önerisiyle Darülbedayi adı verilmişti. Darülbedayi-i Osmaninin başına Fransadan ünlü tiyatro adamı Andre Antoine getirilmiş, Şehzadebaşındaki Letafet Apt. binası da bu kuruma tahsis edilmişti.\n

\n

***\n

\n

Darülbedayi-i Osmanide aruz, edebiyat tarihi, haile (trajedi), mudhike (komedi), drama, kıraat, telaffuz, tecvit, raks (dans), eskrim, adabı muaşeret (görgü) dersleri verilmekteydi.\n

\n

Birinci Dünya Savaşının patlak vermesi üzerine Andre Antoine ülkesine dönmüş ve kurumun başına da Reşat Rıdvan Bey ile Muhsin Ertuğrul getirilmişti.\n

\n

Kurumun halka açık ilk temsili ise 1916 yılında bir adaptasyon olan Çürük Temeldir.\n

\n

Darülbedayi kurulurken, İstanbulda aynı zamanda bir Sanayi-i Nefise Mektebi açılıyordu. 1915 yılında da ilk Devlet Resim Heykel Sergisi düzenlenmişti.\n

\n

1925 yılında kapanan, 1927de Muhsin Ertuğrul başkanlığında yeniden açılan Darülbedayi, 1934 yılında Şehir Tiyatroları adını almıştır.\n

\n

1914’te temelini Osmanlının İstanbul Belediye Başkanının attığı ve Cumhuriyet döneminde de bir süre Darülbedayi adıyla anılan Şehir Tiyatroları, Cumhuriyetin eski İstanbul belediye başkanlarından biri olan Başbakan Tayyip Erdoğan tarafından kapatılmak istenmektedir.\n

\n

Osmanlının son döneminde kurulmuş olan bu sanat kuruluşu 98 yıl sonra özelleştirilmektedir. Amaç Tayyip Bey tarafından şöyle dile getiriliyor:\n

\n

...Tiyatroları özelleştirmeye götürüyorum... Özelleştirmek suretiyle buyurun istediğiniz oyunu oynayın. Destek gerekirse BİZLER DE HÜKÜMET OLARAK İSTEDİĞİMİZ OYUNLARA SPONSOR OLUR DESTEĞİMİZİ VERİRİZ.\n

\n

***\n

\n

AKP ve Tayyip Erdoğanda saplantıya dönüşmüş bir Osmanlı tutkusu var. Kimileri de onları Osmanlıdiye niteleyerek küçümsemeye kalkıyorlar ki, bu haksızlığa, inanın bana, isyan ediyorum.\n

\n

İsyanım AKP değil, Osmanlı adınadır.\n

\n

Osmanlı, son dönemlerinde laik okullar açarak, çağdaş eğitimi, modernleşmeyi yakalama çabasındaydı. Osmanlı son dönemlerinde kadının esaretten kurtulması yolunda laiklik alanında yeni yeni adımlar atıyordu ve Osmanlı, Tayyip Beyin özelleştirmeye kalktığı tiyatroyu, kurup sübvanse ediyordu.\n

\n

Başbakan her zamanki gibi, bir kez daha doğruyu söylemiyor ve diyor ki:\n

\n

- Gelişmiş olan ülkelerin hemen hemen tamamında devlet eliyle tiyatroculuk olmaz.\n

\n

Oysa olur efendim, hem de bal gibi olur!\n

\n

Dünkü gazetelerde tiyatro sanatının önde gelenleri Başbakanı yanıtlarken, ağız birliği etmişçesine İngilteredeki National Theatreı, Fransadaki Comedie Françaisei örnek gösteriyorlardı. Bunlara başkalarını da katabiliriz.\n

\n

Her neyse, Osmanlının son döneminde kurduğu sanat kurumunu Tayyip Bey özelleştirerek kapatıyor.\n

\n

Diyeceğim o ki, Osmanlı bunlardan çok çok daha ilerideydi.\n

\n

\n\n



Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları

Laiklik nedir? 6 Mart 2024
Yıldönümü 3 Mart 2024

Günün Köşe Yazıları