“İstanbul’un taşı toprağı altın” deyimi Osmanlı’dan kalma. Osmanlı’da mülk iki bölümden oluşuyordu: Dersaadet ve de gerisi.

Osmanlı’da önce, sarayın bulunduğu payitahtın gereksinimleri karşılanırdı. Gerisi daha sonra düşünülürdü. 1453’ten sonra başkent olan İstanbul, bolluğunun simgesiydi ve “İstanbul’un taşı toprağı altın” denir, herkes kapağı buraya atmaya çalışırdı; ama her ipini koparan da İstanbul’a gelemezdi.

Bu fikrin günümüze kadar sürdüğünü, Tayyip Erdoğan’ın belediye başkanlığı sırasında, İstanbul’a pasaportla gelme görüşünü savunduğunu anımsatalım.

Demokrasi döneminde ayak kokulu popülizm güya elitizme karşı çıkarak, İstanbul’u küçümsemeye, horlamaya, başladı. “Bizans Dükalığı” teşbihi, sonradan aile boyu liboşluğunu bozkırın emrine sunacak olanlar tarafından icat edilmiş, ne Türkiye gerçeğiyle ne de sol düşünceyle bağdaşan bir saçmalıktır.

Ama Türkiye’nin en büyük üretim merkezini horlamak, küçümsemek ve değerlerini yağmalamak artık, makbul davranış olmaya başlamıştı. Zaten İstanbul da fethin 500. yılından başlayarak Anadolu’nun işgaline açık konuma düşmüştü.

İnsanların işgali ile birlikte artık sloganları da değişiyordu.

***

Her türlü kalleşliği, namertliği, dönekliği, üçkâğıtçılığı İstanbulluya yüklemekte beis görmeyen saf ve bâkir Anadolu çocukları, artık “İstanbul’un taşı toprağı altın” diyerek kendilerine geçinecek bir iş bulmak yerine, “İstanbul’un taşı toprağı deniz, yağmalamayan domuz” diyerek, büyük açgözlülükle göçtükleri diyarı yağmalamak çabasına girmişlerdi.

Zaten, İstanbul’un fethinden beş yüzyıl sonra başlayan İstanbul’un işgaliyle ekonominin yağma ve talana dayandırılması süreçleri at başı birlikte gitmekteydiler.

Talana açılmış olan kentin suları, ormanları, kıyıları, yeşili, nefes alma sahaları, yaşam alanları acımasızca yağmalanıyor, İstanbul bir yandan İzmit’e, öbür taraftan Tekirdağ’a dayanan bir ur kente dönüşüyordu.

Talan yağma ve avanta ekonomisinin yeni kaynağı İstanbul rantıydı.

Sürdürülebilir bir kalkınmayı yurt düzeyine yayıp nimetleri elden geldiğince her yana eşit, her vatandaşa hakça bölüştürülmüş bir gelir dağılımını sağlamak yerine, varsılla yoksul arasında olduğu gibi, bölgeler arasında da büyük eşitsizlikler gösteren bir model benimseniyordu.

Tayyip Erdoğan’ın “çılgın” projesi “kanal”ı da bu çerçeve içinde ele almak gerekir.

Gerçekleşebilirliği ve faydası çok tartışmalı “çılgınlığın(!)” İstanbul’a odaklandırılmış olması, İstanbul rantını sömürme fikrinin bilinçaltına kadar yansıdığının kanıtıdır.

***

Başbakan’ın dün açıkladığı İstanbul’a biri Asya, öbürü Avrupa yakasında konumlandırılacak, birer milyonluk iki yeni şehir projesi de, Türkiye’nin geri kalan bölgeleri için, hiçbir projesi olmayan, salt İstanbul rantını sömürmeye yönelik AKP ekonomi politikasının yeni bir örneğidir.

Ne var ki, artık posası çıkmış olan İstanbul’un yeni yağmalara daha ne kadar dayanabileceğini kestirmek güçtür.

Kaldı ki, bu türlü bir ekonomik modelin, bölgesel dengesizlikleri arttıracağı, büyük sakıncalar yaratacağı, İstanbul’u sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan olduğu kadar güvenlik bakımından da yaşanamaz bir yer haline getireceği açıktır.

Dikkat edilirse, ülkenin geri kalan bölümü için herhangi bir proje üretmeyen AKP iktidarı, kenti her türlü yağmaya açarken yabancı ortakların imtiyazlı konumlarını sürdüreceğini de, proje bazında açıklamalarında belli etmektedir. Galataport’tan tutunuz, Haydarpaşa’nın yağmasına kadar bütün projeler yerli yerinde durmakta, İstanbul en büyük rant paylaşım odağı olma konumunu sürdürmektedir.

Her şey, Ferhan Şensoy’un eserinin başlığını çağırıştırıyor:

“İstanbul’u satıyorum...”

Bu dönem de bir süre sonra bitecek, yağma altında çöken İstanbul ölecektir.

\n\n