Sevgili,

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Londra ziyaretine damga vuran, zevcesi Hayrünnisa Hanım’ın yüksek topuklu ayakkabıları oldu. Nedense basının ve de fotoğraftan anlaşıldığına göre Kraliçe’nin de dikkatini en çok bu buz mavisi topuklu pabuçlar çekmiş.

Ülkemizden, “Birleşik Krallık”ın başkentine devlet başkanı düzeyinde ilk ziyaret bundan 144 yıl önce olmuş ve Osmanlı Padişahı Abdülaziz’in 45 gün süren büyük Avrupa gezisi, o tarihte büyük yankı uyandırmıştı.

Bu seyahat Osmanlı’nın Avrupa ile ilişkilerinin dorukta olduğu zamana rastlamıştı.

1838’de İngiliz-Türk Ticaret Anlaşması imzalanmış, 1856 Paris Konferansı sırasında Osmanlı’nın Avrupa Devletler Konseyi’ne dahil olduğu kabul ve tescil edilmiş, İstanbul’da, özellikle saray çevrelerinde Batı tipi yaşam biçimi almış yürümüştü.

Bu değirmenin suyu da Avrupa’dan yapılan istikrazlardan geliyordu. Refii Şükrü Suvla’nın belirttiğine göre borçlardan gelen miktarın beşte dördü de bugün Boğaz kıyılarını süsleyen saraylara gitmişti. 1867’de henüz kimse borçların ödenmesinde doğacak güçlüklerin farkında olmadığından, Osmanlı borcuna sadık “cici çocuk” tu.

***

Bu olayın ardından devlet başkanı düzeyinde ikinci seyahat, 1936 yılında gerçekleşti ve Kral VIII. Edward İstanbul’da Atatürk’ü ziyaret etti.

Abdülaziz’in gezisinin yüzüncü yıldönümünde ise dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay Kraliçe’nin davetlisi olarak Londra ve Edinburgh’a gitti.

44 yıl önce, bu geziye Akşam gazetesinin genç Paris muhabiri ve dış politika köşesi yazarı olarak katıldım, unutulmaz anılar edindim.

Londra’yı o ilk görüşümde edindiğim izlenimleri hiçbir zaman unutmadım, daha sonraki yıllarda çeşitli vesilelerle ziyaret etmek imkânını bulduğum bu eşsiz kente ve ülkeye olan hayranlığım ise hep sürdü.

Ben burada, büyüleyici Londra ve İngiltere izlenimlerini bir yana bırakarak, üç devlet başkanı gezisiyle ilgili üç olaya değinmek istiyorum.

Bunlardan birincisi 1867 yılında Buckingham’da, Kraliçe Victoria ile nüktedan Keçecizade Fuat Paşa arasında geçmiş olduğu söylenen olaydır.

Nekre bir zat olan Tanzimat’ın büyük figürü Keçecizade’ye atfedilen öykünün, söz konusu kişilerin konumları göz önünde bulundurulunca gerçekten çok, yakıştırma olması daha akla yakındır. Ama çok güzel olduğu için yine de anlatmaya değer.

***

Efendim, Kraliçe Victoria ile Fuat Paşa konuşurlarken, ünlü Tanzimat Veziri siyaset âleminde her şeyin bir fiyatı olduğunu söylemiş; Kraliçe de itiraz etmiş.

- Olur mu demiş, her şey de satılık değildir.

Ama Fuat Paşa üsteleyince, Kraliçe sinirlenmiş.

- Mesela bana, demiş, ne önerebilirsiniz ki?

Fuat Paşa muzipçe gülümsemiş ve taşı gediğine koymuş:

- Gördünüz mü Ekselans, pazarlık başladı bile.

Cevdet Sunay’ın gezisindeki olayın ise gerçekliğine tanığım.

İngiltere gezisinin ikinci durağında, Edinburgh’da, Sayın Sunay karşılama konuşmasına cevabında “Şirin kasabanıza gelmekten çok mutluyum” deyiverdi.

İskoçların gururlarını, İngiltere karşısındaki tutumlarını bilen bizim Dışişleri mensupları arasında bir an buz gibi bir hava esti.

Allah’tan ki çeviriyi yapan genç diplomatımız, konuşmaya, Edinburgh’u öven ve önemini vurgulayan sözler ekleyerek durumu kurtardı.

44 yıl öncenin bu kıvrak zekâlı diplomatı artık çoktan emekli olmuştur bile...

Benim Sayın Abdullah Gül’ün gezisinde okuduğum kadarıyla en çok dikkatimi çeken husus ise İngiliz sarayının protokol ve geleneklerinden etkilenerek, Kraliçe’ye geleneklerini muhafaza etmeleri tavsiyesinde bulunması oldu.

Olayın can evine parmak basan bu isabetli dost tavsiyesini, Kraliçe not etmiş olmalı...