“Merhaba” diyor Almanya Kültür ve İletişim Bakanı Claudia Roth (dili Türkçeye çok yatkın). “Merhaba” diyor daha çekingen ve daha asil bir edayla Sosyalist Enternasyonal’in başkanı ve Yunanistan’ın eski başbakanı Yorgo Papandreu... Merhabaların bestesini çoktan yapmış, şarkılarını çoktan söylemiş, kültür ve sanat provokatörlüğüne hâlâ devam eden Zülfü Livaneli “Merhaba” diye sesleniyor tıklım tıklım salona...

Bodrum’dayım. İlk kez Bodrum Belediyesi ve Livaneli Vakfı, birlikte Akdeniz Edebiyat Günleri düzenliyor. Bu ilk ama gelenekselleşmesi düşünülen/umulan etkinlik için seçilen tema: “Edebiyat ve Çevre”. Bence bu bile, çok, çok önemli. Dikkatleri bir kez daha bunca yaşamsal bir konuya çektikleri için teşekkürler Ahmet Aras, teşekkürler Zülfü Livaneli...

İNSAN VE ÇEVRE

Biz insanız ya: İnsan türünün en akıllı, en yüce, en üstün tür olduğuna; dünyaya sahip olduğumuza, ne istersek yapabileceğimize inandık. Diğer canlılardan üstün, doğaya egemen yaratıklar olduğumuza inandık. Hayvanları horladık, doğayı kölemiz, kulumuz sandık! Arsızlaştık, hırçınlaştık, daha çok daha çok, her şeyi daha çok istedik... Tükettikçe iştahımız kabardı, daha çok tükettik ve günümüze geldik.

İnsan eliyle doğaya verilen tahribatın her geçen gün arttığı bir ortamdayız. Hava kirliliği, iklim krizi, asit yağmurları... Ormanları yaktık; gölleri, nehirleri kuruttuk; tarımımızı yok ettik. Sadece insanı değil, insanla birlikte doğayı, hayvanları, suları, florayı ve faunayı, yani tüm doğayı kucaklayacak şekilde korunması gerektiğini yavaş yavaş kavrar gibi olmaya başladık...  

Bu konularda yüzlerce rapor okusak da edebiyatın bize göstereceği yol bambaşka. Çünkü duyguya, düşünceye, sorgulamaya, eleştirel bakışa dayanır. Çünkü önce söz vardı. Söz dönüştürür, değiştirir, kültürü biçimlendirir. 

İşte dün sabah Bodrum Ramada Otel’inin toplantı salonunda birbirinden değerli konuşmacılarla bu sorunları tartıştık. Almanya Kültür ve Medya Bakanı Claudia Roth, Sosyalist Enternasyonal Başkanı Yorgo Papandreou, Yunanistan’ın en saygın yayınevi yöneticilerinden Anna Pataki ve Zülfü Livaneli’yle birlikte.  

“Küresel İklim Değişikliği Krizi, Barış, Özgürlük ve Daha İyi Bir Hayat Arayışında Rehber Olarak Edebiyat” başlıklı ilk oturumda moderatörlük görevi bana verilmişti. Ama elbet geniş alanlara yayıldık. Demokrasilerin gereğinden edebiyatın kanat çırpınışlarına... Yaşar Kemal’in çevreci romanlarından özellikle “Deniz Küstü”den Faik’in insan-sanat ilişkisine... Yaşadığımız savaşlardan sarı saçlı mavi gözlü çocuklara gösterdiğimiz hassasiyeti, kara saçlı kara gözlülere gösteremediğimize, ısrarla hapiste tutulan Osman Kavala’ya uzandık. 

Ben bu yazıyı yazmak üzere bir köşeye çekildiğimde, toplantı salonunda iki usta yazar kendi kitaplarından yola çıkarak “Çevre bilincini yükseltmek için edebiyat ne yapabilir” konusunu tartışıyorlar. Toprak, Hava, Su kitaplarının yazarı Buket Uzuner ve “Zeytin Kuşu”nun yazarı Zeynep Göğüş’ten söz ediyorum. Ekoeleştiri, ekofeminizm sözlerini duyar gibi oluyorum.

DÜNYA MERHABA GÜNÜ

Hepsi bu kadar değil. Bugün 17 Nisan (1890), aynı zamanda Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir’in yaş günü. Tam 126 yaşında oldu. Ve bugünün “Dünya Merhaba Günü” olarak ilan edileceğini, Akdeniz Edebiyat Günleri’nin açılışında Başkan Ahmet Aras müjdelemişti! 

İşte “Merhaba”sıyla ünlü, kültürel mirasın korunması bilincini yaymasıyla bilinen ve Anadolu kültürlerini özümsemesiyle ve bizim kılmasıyla tanınan, Bodrum’un mavisine daha çok mavilik, yeşiline daha çok yeşillik ve bin bir tür çiçek, ağaç, fauna katan Halikarnas Balıkçısı, Halikarnas Bahçıvanı Cevat Şakir’e “Merhabalar” yollamamız bundan... (Devamı bir sonraki yazıya!)

Hepinize Bodrum’dan ağız dolusu, gönül dolusu “Merhaba!”