Yıllar önce üstad bir köşe yazarımız, tüm dünyanın Büyük Petro dediği Rus çarına dünya yüzünde “Deli” lakabını takan tek millet olduğu için Osmanlı ile alay etmişti.

1672-1725 yılları arasında yaşamış olan I. Petro’ya neden “Deli” denirdi? Araştırınca karşıma askeri tarihle ilgili ilginç bilgiler çıkmıştı. Osmanlı “Deli” kelimesini “mecnun” ya da akli dengesi bozuk anlamında değil, cesur ve atılgan yerine kullanıyordu.

16. yüzyılda Rumeli sancak beylerine bağlı süvarilerden oluşan “Deli bölüğü” vardı. Kartal kanatları olan miğfer taşıyor, kurt ya da ayı derisinden şalvar giyiyorlardı.

Böyle bakınca gerçekten de Büyük Petro’dan daha delisi o güne dek çıkmamıştı. I. Petro’nun Rusya’da başlattığı yenilikleri ve Batılılaşma hareketini dünya biliyor.

Deli Petro’nun 250 yıl önceki vasiyetnamesini Putin’in Türkiye ziyareti nedeniyle yeniden anımsadık. Bu strateji metninin uydurma olduğu da ileri sürülür. Yine de o bildik “sıcak denizlere inme” lafı dahil, Rusya’yı anlamaya yardımcı olur.

Bugün Rusya, Türkiye’ye baktığında sadece Türkiye’yi görmez. Rusya’nın Kırım’dan Orta Asya’ya kadar uzanan coğrafyada İslam ve Türklük tehdit algısı var. Rusların 300 yıl Türk-Moğol egemenliğinde yaşamış olmaları ise az bir travma değildir.

***

Güncel konu Suriye. Çin resmi basını kestirmeden yazdı: “Ankara muhaliflere, Moskova Şam yönetimine silah veriyor!.. Ama bu anlaşmazlığa rağmen Türk-Rus ilişkilerinin yıldızı parlıyor!”

Özetle en büyük komşunun çıkarları ile Türkiye’ninkilerin örtüşmediği noktalarda uzlaşma aranıyor.

Putin, Türkiye ziyaretinde iki ülke arasındaki sorunun mevcudun teşhisinde değil, Suriye’nin gelecek tasarımıyla ilgili olduğunu söyledi. Nitekim bu ziyaretin sonucunda Türk ve Rus diplomatlarının Suriye’deki siyasal değişimi planlamak üzere bir araya gelecekleri anlaşılıyor.

Rusya ile Türkiye’nin zorunlu yakınlaşması mevcut stratejik sorunları gidermiyor. Bu işbirliğini doğru zeminde irdelemek için Suriye’yi Doğu Akdeniz olarak görmek gerek.

Rusya, Suriye’den dışlanırsa Doğu Akdeniz’de elinde Kıbrıs Rum Kesimi dışında üs bağlantısı kalmıyor. Yunanistan’la tamamlanan Ortodoks aksın geleceği söz konusu. İsrail ise Doğu Akdeniz’in satranç tahtasında önemli bir taş.

Putin’in ziyareti iktidarın Rusya’yı Suriye’den dışlamadan hareket edeceğini gösteriyor. Bunu iyi bir gelişme olarak kabul etmekle birlikte, Rusya dahil kime hangi tavizlerin verileceğini sormak durumundayız. Türkiye dış politikada bağımsız bir ülkeymiş gibi kandırmacaya kapılamayız.

Geçen temmuz ayındaki Rusya ziyaretinin ardından Başbakan Erdoğan’ın latife kapsamına soksa da Putin’e söylediğini bizzat açıkladığı “Bizi de Şanghay Beşlisi’ne alın” talebi hâlâ geçerli. Erdoğan’ın bu sözlerini izleyen cümlesinde Putin’i kastederek “Mesajı ben devamlı veriyorum ona, başka arayışlara bizi götüreceksiniz” sözlerini sarf etmesini hangi pazarlık zeminine oturtacağız?

Eşit güçte iki ülkenin uzlaşmaya oturmasından çok, Ankara’nın himaye arayışı gibi algılanan bu duruşunun Türkiye’ye ne getirip ne götüreceğini göreceğiz.

Elbette, Doğu Akdeniz hesaplaşmasının köklerinin Deli Petro’ya kadar gittiğini unutmadan... Delilik ise bağımsız ve güçlü isen yapılır.