AMERİKA’NIN BÜTÜN EYALETLERİNDE GEÇERLİ ORTAK ÖĞRENME ÇIKTILARINDAN BAHSETMEK ZORDUR

Eski bazı yazılarımızda ülkemizdeki bürokratik yapının başkanlık sistemine göre uyarlanacağını ve bundan da doğal olarak MEB’in de etkileneceğini ele almıştık. Eğitim sistemlerinin nasıl yönetildiğinin, eğitim sistemlerinin başarısını etkilediğini düşündüğümüzde, eğitim sistemlerinin yönetiminin önemi daha da artıyor.  Bu bağlamda kısaca başkanlık sisteminin uygulandığı Amerikan eğitim sistemini yönetsel açıdan ele almaya çalışmanın, ABD’nin dünyayı yönetmesinin sırrına da ışık tutacağını düşünüyorum.

 ABD’de eğitim yerel düzeyde yönetildiğinden, eğitimle ilgili beklenti ve hedefler ülke genelinde farklılık gösterebilmektedir. Yani Amerika’nın bütün eyaletlerinde geçerli ortak öğrenme çıktılarından, standartlarından bahsetmek zordur. Bu anlamıyla, ulusal hedefler belirlemek için 1989 yılında George Bush başkanlığında, 50 eyalet valisinin katıldığı eğitim zirvesinin en çarpıcı maddelerinden biri; “Amerikalı öğrenciler, matematik ve fen alanlarında dünyada birinci olacaklar ”dır.

ABD EĞİTİM SİSTEMİ YERİNDEN YÖNETİMLİ YÖNETİLMEKTEDİR

O zaman soruyu şöyle soralım; Amerika Birleşik Devletleri’nin eğitim sisteminin nasıl bir yönetsel yapısı vardır ki; “Amerikalı öğrenciler, matematik ve fen alanında dünyada birinci olacaklar” tarzı iddialı bir cümle kurulabilmektedir? Öncelikle ifade edelim ki Amerika Birleşik Devletleri, eyaletlerden oluştuğu için farklar da vardır eyaletlerde, eğitim açısından. Ama genel olarak ABD eğitim sisteminin, yerinden yönetimli yönetildiğini söyleyebiliriz. Yani merkezi hükümet eğitim kurumlarını kurmaz ve müdahale etmez. Eyaletlerin eğitimi yönetme kuralı, ABD anayasasına aykırı olmamaktır. Yani eyaletler kendi devlet okullarını kurar ve yönetirler. 

ABD’NİN EĞİTİMİ; FEDERAL, EYALET, ARA BİRİMLER VE YEREL DÜZEY ŞEKLİNDEDİR

ABD’nin eğitimi; federal, eyalet, ara birimler ve yerel düzey şeklinde örgütlenmiştir. Federal hükümet, özel programlar vb. durumunda eğitime müdahale eder. Yani federal hükümet dolaylı bir etkiye sahiptir eğitimde. Bu da model programlar oluşturma şeklinde olabilmektedir. Birleşik Devletler Eğitim Departmanı, ülke genelinde eğitime erişimi sağlamaya ve eğitimde mükemmelliğe teşvik etmeye çalışır. Bunu da yürüttüğü programları aracılığıyla yapar. İlk etapta federal hükümetin etkisi yok gibi görünse de Amerikan eğitim sistemiyle ilgili önemli eğitim reformları, genelde, federal hükümet tarafından başlatılır, finanse edilir ve eyaletlere yayılır.

EYALETLERİN, ANAYASAYA TERS DÜŞMEMEK KOŞULUYLA, EYALET EĞİTİM YASALARI VARDIR

ABD’nin eğitiminin bel kemiği olan eyaletlerin, anayasaya ters düşmemek koşuluyla, eğitim eyalet yasaları vardır. Eyaletler, bizdeki bakanlığın yaptığı, neredeyse tüm işleri yaparlar, eğitim çalışanlarının yetiştirilip işe alınmasına varıncaya kadar. Eyaletlerdeki eyalet sistem yapısı, aşağıdan yukarıya doğru; yerel okul kurulları (bölgeleri), ara birimler (bazı eyaletlerde), eyalet eğitim departmanı, eyalet eğitim müdürü, eyalet eğitim kurulu, eyalet valisi şeklindedir. Eyalet eğitim müdürü, eyalet eğitim kurulunun başıdır ve eyalet okul yönetimleri ona bağlıdır. Okul bölgeleri de buraya bağlıdır ve okul bölgelerinin başında da bölge eğitim müdürleri vardır. Eyalet eğitim kurulu üyeleri, vali ya da eyalet yasama meclisi tarafından atanabildiği gibi; bazı yerlerde, bazı kurul üyeleri halk tarafından seçilebilmektedir. 

Yine bazı eyaletlerde Eyalet Eğitim Departmanı ile yerel okul bölgeleri arasında ara birimler vardır. Bölge okul kurulu ve bölge eğitim müdürü, yerel düzeyde eğitimden sorumludur. Evet, başkanlıkla yönetilen Amerika Birleşik Devletleri’nin eğitim sisteminin yönetsel yapısı kısaca bu şekildedir. Türkiye Hepimizin, Eğitim Hepimizin…