Oyun Kuramı, belirsizlik halinde karar almada, sorun çözmede yararlanılan matematiksel bir yöntemdir. Yöntem, 1928 yılında matematikçi John von Neumann tarafından geliştirilmiş, 1944 yılında iktisatçı Morgenstern’le birlikte iktisada uygulanmıştır. Yöntemin beliti (aksiyomu) her oyuncunun kazancı veya kaybı yalnız kendi özel kararına, davranışına değil; rakibin de kararına davranışına bağlıdır. Her oyuncunun kazancı, diğerlerinin kaybıdır. Amaç, kazancı, yararı ençoklama maksimize etmek, olası zararı ise en düşük minimum düzeye indirmektir. 

Ülkenin politik durumu, davranışlar, partilerin stratejileri, Oyun Kuramı çerçevesinde analiz edilmeye çalışabilinir. 

Oyun, ucube, otokrasi, tek adam şeklinde de tanımlanan cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine (CHS) karşı “güçlendirilmiş parlamenter sistem” (GPS) oluşturma girişimiyle başladı. Oyun basitçe iki oyuncu tarafından oynandığında, GPS, amaca uygun anayasa taslağı hazırlayarak, TBMM de varsa diğer destekçilerle birlikte üçte iki çoğunluğu, en azından taslağı halkoylamasına götürecek yüzde 60 çoğunluğu sağlamayı amaçlayacak. Cumhur İttifakı da statükoyu korumaya en azından cumhurbaşkanlığı orununu elde tutmaya çalışacaktır. Nitekim öyle davranıldı, Erdoğan şahsı için son kez oy isterken, MHP de tek aday Erdoğan mitingleri düzenledi. Oyun, Erdoğan için tek atımlıktır. Geniş GPS platformu oluşturulmayıp, altılı masa kurulup, masaya cumhurbaşkanı onayı belirleme, seçimde birlikte hareket etme amacı eklenip ön plana da çıkarılınca oyuncu sayısı arttı, beklentiler ayrıştı.

Oyun Kuramı’nda oyunun tek atımlık olması ile sürekli tekrarlanır olması halinde izlenecek stratejiler farklıdır. Güncel politik yaşantımızda oyuncuların önceliklerini, stratejilerini kavrayabildiğim kadarıyla aktarmaya çalışacağım. 

İYİ Parti, özellikle Akşener için de oyun tek atımlıktır (one shot). Beş yıl sonra yinelenecek oyunda Akşener hatta İYİ Parti olmayabilir. Oyun tek atımlık ise strateji tek atımda en yüksek kazanç sağlamaktır. Akşener ve İYİ Parti için, hedeflenen kazanç, merkez sağın güçlü partisi olma, TBMM’de birinci parti konumuna gelme, Akşener’e GPS’de başbakanlık yolunun açılmasıdır. Bu kazancın sağlanabilmesi için Erdoğan’ın seçimi kaybetmesi, AKP’nin dağılması gerekiyordu. Gerçekleşmesi için “seçimi kazanacak güçlü aday” formülü üzerinde ısrar ediliyordu. Akşener ve İYİ Parti, Kılıçdaroğlu’nu seçimi kazanacak güçlü aday olarak görmüyor, ihsas ediyor, hatta açıkça söylüyordu. Seçimi kazanamayacak bir adayı desteklemenin Akşener ve İYİ Parti’nin amacına yararı, katkısı olmayacaktı, oyunda kazanç sağlayacak bir strateji değildi. Bu nedenle ilk turda Erdoğan’ı geçebilecek isimler ısrarla ortaya atıldı. Ancak masada adayın Kılıçdaroğlu olduğu anlaşıldığında Akşener yarar görmediği tercihe katılmayarak masadan kalktı. İmamoğlu, Yavaş isimlerini yineleyerek, çağrı yaparak deneme yaptı. Alternatif oluşturma başarısız kalınca, İmamoğluYavaş destekli güçlendirilmiş Kılıçdaroğlu formülü ile geri döndü. Akşener ve İYİ Parti için artık amacın gerçekleşmesi Kılıçdaroğlu’nun seçimi kazanmasına bağlı olduğundan, gönüllü olmasalar da Kılıçdaroğlu’nu desteklemek zorundalar.

DEVA ve Gelecek için Erdoğan’ın seçimi yitirmesi öncelikli ancak yaşamsal değildi. Oyun aralıklarla sürdüğünden oyunda kalmak önemli, bunun için de ilk aşamada TBMM’ye girmek güvenli stratejiydi. Amaç ve stratejileri gereği masada kalmayı, Kılıçdaroğlu desteğini uygun buldular. 

Saadet ve DP için varlık sürdürmek amaç olduğundan, Kılıçdaroğlu desteğine karşı TBMM’ye girmeyi, bayrak göstermeyi yeğlediler; birlikte hareketi güvenli gördüler.

Oyun kurucusu Kılıçdaroğlu, oyunu cumhurbaşkanlığı üzerine kurmuştu. Aday olma konusunda hahişger, istekliydi ve oyun onun için de tek atımlıktı. Politikada “quid pro quo” kuralı karşılıklı yarar oyunun “kazan-kazan” seçeneği gözetildi. Oyun CHP için tek atımlık değil, süreklidir. 

Oyun henüz sona ermedi. Oyuncuların strateji değişimiyle kazanç elde edemeyecekleri “Nash dengesi” oluşmadı. Oyuna yeni oyuncular katılabilir, oyuncular her karar aşamasında, noktasında yeni kararlar alabilirler. Oyuncuların strateji değişimiyle ek kazanç sağlama beklentileri sonlanmadığı sürece değişiklik beklenebilir.

Mustafa Kemal Paşa’nın Milli Mücadele’yi başlatırken yayımladığı Amasya Tamimi’nde vurguladığı gibi, “Vatanı milletin azim ve kararı kurtarır.” Ancak amaç “itimada şayan zevatla” gerçekleşebilir.