Yaklaşan genel seçimlere ilişkin olarak partilerin, parti başkanlarının genel tutumu gözlendiğinde; seçmen davranışları konusunda bazı varsayımlara ve/veya gözlemlere dayanıldığı izlenimi edinilmektedir. Bu varsayımlar: “Seçmen kolayca yönlendirilebilir; ayartılabilir, seçmen daha çok kısa süreli çıkar beklentisi ile hareket eder; seçmen irdelemez, araştırmaz, sorgulamaz, tumturaklı sözcükler seçmeni etkiler, seçmen kişisel polemiklere daha çok ilgi duyar, zayıf belleklidir.” Seçmen davranışı konusunda varsayım ya da gözlemler özetlenen yönde olunca fikir, bilgi, görüş değil kişisel tartışmalar, suçlamalar hatta aşağılamalar ön plana çıkar, lafazanlık artar, boş, ucuz polemiklerle zaman israf edilir, politikada tartışma düzeyi yükselmez.

***

“Elit değil snop denilebilecek bir grup yapılanları, söylenenleri düzeysiz bulabilir, ama seçim arifesinde halk politikacıların davranışlarını benimsiyor, destekliyor, bundan rahatsızlık duymuyor. Politikada da halkın düzeyine inmek zorunludur; liderler bunun gereğini yerine getiriyorlar” denilebilir. Halkımızın, snopları değil, parti başkanlarının tutumlarını benimsediği savunulabilir. Gerçekten halk bu politika düzeyinden hoşnut mu? Doyurucu buluyor mu?

Anketler, TV’ye yansıyan eğilimler, TV’deki tartışmalar, vatandaş olarak güven vermiyor. Önce sonuç belirlenip ona göre ayarlamaların yapıldığı yönünde deneyim ve gözlemlere dayanan yerleşmiş konular var. Gerçekten içtenlikle halkın olaylara nasıl baktığının bilinmesi, ne düşündüğünün sorgulanması gerekir. Yine bir sürücü ile konuyu konuşurken sürecin, liderlerin tartışmalarını, sözlerini komik bulduğunu söyledi. Komik, bu sözcüğü mizah, esprili olma anlamında değil, Türkiye için kara mizah olma anlamında kullandı.

***

TV kanallarına belirli görüşlerin sesyayarlığını yapsın ya da faydalansın, çıkar sağlasın diye çağrılanlar var. Konuşmalar çoğu kez incir çekirdeğini doldurmuyor, geyik muhabbeti düzeyinden ileri gitmiyor. Genelde bizim çevrelerde izlenmiyor. Bu tepki politikada snopluk olarak nitelendirilebilir. Gerçekten öyle mi? Çılgın projenin ortaya atıldığı bazı işadamlarının, gazetecilerin, sözde bilim adamlarının, mimarların ciddi ciddi ortada gerçekten bir proje varmış gibi tartıştığı, olumlu yorumların yapıldığı günlerin ertesinde; sayıca az da olsa yine vatandaşların görüşlerini öğrenmek için sorguladım. Bir sürücünün yaptığı tanım olayı özetliyordu: “Laf olsun torba dolsun.” Türkiye’de gerçekten olayları izleyen, bilinçle değerlendiren bir vatandaş kitlesi var. Önemli olan bu kitlenin ülkede çoğunluk haline gelmesini sağlamak.

Politikacılara ilişkin kasetler de, vatandaşı bir yerde küçümsemenin, vatandaş ancak böyle etkilenir anlayışının ürünü. Bence yapılan vatandaşa hakaret, aşağılama, kasetlerle aşağılanan yalnız kasetlerin aktörleri değil, vatandaşın kendisi... Vatandaş internette ancak bu tür yayınlar izler, ilgilenir ve etkilenir anlayışının ürünü bunlar.

Seçim nutukları, demeçleri TV tartışmaları, sözde bilim adamlarının yorumları, laf olsun torba dolsun nitelikli yazılar, konuşmalar, düzeysiz kasetler, vatandaşı küçümsemenin, vatandaş ancak bunlardan anlar yaklaşımının sonuçları. Belki bu tür yaklaşımı haklı bulacak gerçekten vatandaş davranışları da olabilir. Ancak vatandaşın önemli bir bölümünün, sandıkta bu yaklaşıma tepki vermesini beklemek aşırı bir iyimserlik mi olur?