Türkiye’de ve benzer ülkelerde en güçlü eğilimlerden biri, halkın Aydınlanması karşıtlığı, daha açık bir deyişle halkın cahil bırakılmasıdır. Bu yargı belki abartılı hatta haksız görülebilir. Eğitimin ana gündem konusu olduğu, okuma-yazma oranının yükseltilmeye çalışıldığı, önemli boyutta eğitime kaynak ayrıldığı bir ülkede halkın aydınlanması karşıtlığının (‘obskuranizm’in) güçlü olduğu savunması inandırıcı da gelmeyebilir. Gerçekte eğitimle halka ne veriyoruz? Halkı Aydınlatıyor muyuz? Verilen eğitimin aydınlatma gibi bir içeriği, amacı var mı? Bu soruların yanıtını da aramamız gerekiyor.

Türkiye’de halkın Aydınlanmamasından yararlanan, çıkar sağlayan geniş bir kesim var. Aydınlanma karşıtlığını yalnız belirli politikacılarla sınırlayamayız. İş âleminde, medyada, bürokraside, bazı sivil toplum örgütlerinde, tarikat ve cemaat önde gelenleri arasında hatta eğitim kurumlarında, dincilerin hemen tümünde halkın Aydınlanmasını istemeyen, karanlığı tercih eden ve bundan çıkar sağlayanlar gözlemleniyor. Biliyorlar ki insanımız aydınlandığında düzenleri, statüleri bozulacaktır. Yarasalar karanlığı sever, karanlıkta yaşarlar. Gün ışığında yarasaların kaybolduğu gibi halkın aydınlığında bu kişi ve gruplar da kaybolacaklardır.

***

Halkın karanlıkta kalmasından yana olanlar için, “halk düşmanlığı” nitelemesi insafsızca ağır kaçar, ama bu kişiler için halkın Aydınlanması karşıtları, halkın karanlıkta kalması yandaşları, halk cehaleti isteklileri (obskurantist), toplum yarasaları sıfatları kullanılabilir. Halkın karanlıkta kalmasının iki etkili aracı medya ve ne yazık ki din.

Yazılı ve görsel medyayı inceleyiniz. Halkın Aydınlanmasına dönük o kadar az yayın ve program var ki... Bilgiden; halkın düşünme, irdeleme yetisini geliştirmekten adeta kaçınılıyor. Şarlatanlık, belli çevrelerin sesyayarı olmak yeğleniyor. Türkiye’de düzgün kişilikli insanlar var, zaman zaman televizyon programlarında da görünüyorlar. Ancak yayında kaldıkları süre çok kısa ve süreksiz; medyada da dürüstlük, bilgili ve halktan yana olmak adeta eksiklik olarak değerlendiriliyor.

***

Din halkın Aydınlanması için değil, tersine bir yönlendirme, karanlığa yönlendirme aracı olarak kullanılıyor. Dinci TV’lerin yayınlarını da sık olmasa da ara sıra izlediğimden kaçırmış olabilirim. Din, bu yayın organlarında siyasal amaçla genellikle laik Cumhuriyet karşıtlığına yöneltici bir araç olarak kullanılıyor. Dinin özü yerine daha çok oruç ve namaz uygulaması ile ilgili sorunlara yer veriliyor, bazı öyküler, sanki yaşanmış tarihi bir olay gibi aktarılıyor. AKP döneminde yandaş zengin etme ve yandaşların lüks tüketime yönelmeleri, bu bağlamda yeni bir sorun yaratmıştır. Lüks tüketim, marka otomobiller kullanmak Müslümanlıkla ne ölçüde bağdaşır? Son zamanlarda bu konulara bir de çokeşliliğe dini gerekçe aranması eklenmiştir. Belki ciddi konular konuşuluyor, tartışılıyor da olabilir; izlemeyi kaçırmışsam özür dilerim.

Tanrı “Biz bu kitabı (Kuran’ı) okunsun, anlaşılsın diye gönderdik” buyurmuş. Kuran’ın okunması değil, anlaşılması ve bu konularda ayartıya (iğvaya) kapılınmaması önemlidir. Dincilerin ayartısına, iğvasına kapılmamak için de Kuran’ı okuyup anlamak zorunludur. Dinciler, Kuran’ın anlaşılmasını önlemek ya da yönlendirdikleri, yorumladıkları şekilde anlaşılmasını sağlamak için, ibadetin Arapça olmasında ısrarlıdır.

Müslümanlık, haksızlığa, insan istismarına karşıdır. Dayanışmadan ve hakça bir düzenden yanadır. Gerçek Müslüman düzgün, dürüst, kendine güvenilir bir kişi olmalıdır. Bazı kişiler ne yazık ki Müslümanlık kisvesi altında kendi kirli işlerini mubah gösterecek dini yorumlara sığınmaktadır.

Halkın aydınlığında, insanları yönlendirme, din istismarı, medya ile algılandırma, tersine seleksiyon, kötünün iyiyi engellemesi süreci sona erecektir. Halk, doğru ile sahteyi birbirinden ayıracaktır. Halkın Aydınlanması, düzenin yarar sağladığı çoğu kişinin, özür dilerim, tekerine çomak sokacağından, halkımızın Aydınlanması engellenmeye çalışılmakta; Aydınlanmadan yana olanlar çeşitli yöntemlerle “bertaraf” edilmektedir.