Aşağılama, küçümseme, kişisel suçlama, siyasal polemik ağırlıklı bir seçim kampanyasında yoksulluk ve işsizlik dışında ara ara ekonomik konulara ve diğer sorunlara da değinildi. Döviz rezervi ve dış borçlar konusunda halkı bilgilendirmeye de zaman zaman konuşmalarda yer verildi. Halka saygılıysak doğruları söylemek, yanlış, yanıltıcı bilgiler vermemek zorundayız. Halk bilmez, anlamaz, özür dilerim, halkı uyuturum anlayışıyla hareket edemeyiz. Halka saygılı olmalıyız. Halka saygı, halk dalkavukluğu anlamında değildir. Halka saygı, gerektiğinde halkı eleştiriyi de içerir. Halkı yanlış bilgilendirme, yanlış yönlendirme, güler yüzle, okşayıcı sözlerle de yapılsa yine de halka saygı göstermemektir.

Seçim kampanyasında AKP ileri gelenleri ve yandaşları, ekonomik başarı göstergeleri arasında Türkiye’nin döviz rezervlerinin arttığını, ülkenin adeta dövize boğulduğunu, dış borçların da azaldığını söyleyerek olumlu izlenim yaratmaya çalıştılar. Bu bağlamda tek yanlı rakamlar da verdiler. Gerçekten Türkiye’nin net döviz rezervi, mevcudu var mı? Gerçekten Türkiye, borç, özellikle de dış borç ödüyor mu? Bu soruların yanıtını vermek gerekir. Yanıtı verirken de, resmi rakamlara dayanmak herhalde doğru olur.

* Bir bilanço değerlendirilirken yalnız aktif (varlık) tablosuna değil, pasif (borç- yükümlülük) tablosuna da bakmak gerekir.

Bu kural TC Merkez Bankası bilançosu değerlendirilirken de dikkate alınmalıdır. TCMB’nin 27.05.2011 tarihli bilançosuna bakarak bankanın 98.2 milyar USD altın ve döviz mevcudu, dış varlığı var demek, eksik bilgi aktarımıdır. TCMB, döviz varlığını nasıl sağlamıştır? Bunun yanıtını bankanın pasif (borç-yükümlülük) tablosuna bakarak verebiliriz. Tabloya baktığımızda TCMB’nin döviz olarak takip olunan mevduat zorunlu karşılıkları, bankaların döviz mevduatı dahil 29.9 milyar USD. Bunun yanı sıra kredi mektuplu döviz tevdiat hesapları yoluyla sağlanan yurtdışında yerleşik kişilere (Dresdner Bank garantisiyle sağlanan mevduat) borcu olduğu görülür. Bankanın ayrıca muhabirlerine kullanmış olduğu krediler nedeniyle de borçları bulunmaktadır. 27.05.2011 tarihi itibarıyla TCMB’nin bilanço döviz borç ve yükümlülükleri toplamı 43.8 milyar USD’dir. Söz konusu döviz tutarı, bir anlamda TCMB’de emanet olarak bulunan paralardır. TCMB, emanet paraları kullanmaya kalkışsa, sonuçta temerrüde düşer, borçları ödeyemeyen bir kurum haline gelir. Bu nedenle TCMB’nin döviz rezervinden söz ederken net döviz ve altın mevcudundan söz etmek daha doğru olur. Bu tutar yine 27.05.2011 tarihi itibarıyla 54.4 milyar USD olarak hesaplanmaktadır.

* TCMB’nin net döviz rezervi olması Türkiye’nin net döviz varlığı olduğu anlamına gelmez.

Türkiye’nin döviz rezervinden söz edebilmek için en azından bankaları, özel kesimi de hesaba katmak gerekir. Türkiye’de sadece bankaların (katılım bankaları hariç) 2010 yıl sonu itibarıyla birleştirilmiş, toplu bilançolarına göre, bilanço içi döviz açıkları toplamı 27.0 milyar USD’dir. Ayrıca Türkiye’de özel sektör firmalarının büyük bir bölümünün bilanço içi döviz açığı vardır; teknik bir deyişle kısa pozisyondadırlar; döviz borçları, yükümlülükleri döviz varlıklarından çok fazladır.

Türkiye gibi sürekli dış açık veren bir ülkede net döviz mevcudu olamaz. Döviz bolluğu bir görüntüdür. Nitekim İMKB’den yabancı yatırımcıların sınırlı bir çıkışı bile, döviz kurlarını hareketlendirebilmektedir.

* Türkiye dış borç ödememekte, yalnız borç kaynakları değişmektedir.

Gerçekten Türkiye 2001 krizi nedeniyle IMF kredisi kullanmıştır. Orta vadeli olan bu kredi yıllık taksitler halinde geri ödenmektedir. IMF’ye olan borç bakiyesinin azalması, Türkiye’nin net dış borç ödeyicisi olduğu anlamına gelmez. Türkiye sadece borçlanma kaynaklarını değiştirmekte; başka bir kaynaktan borç alarak IMF’ye olan borcunu azaltmaktadır. 2002 yılında AKP iktidara geldiğinde Türkiye’nin dış borucu 131.6 milyar USD iken, 2010 yılı sonunda bu tutar 292.3 milyar USD olmuştur. Bu yıl sonunda 300 milyar USD’yi aşması beklenmektedir. Yalnız özel kesimin değil, kamunun da dış borcu artmaktadır. AKP iktidara geldiğinde TCMB dahil 85.4 milyar USD olan kamu dış borcu 2010 yılı sonunda 103.7 milyar USD olmuştur.

Halka saygılıysak doğruları yazmamız ve söylememiz gerekiyor.