“Eğitimin kökleri acı, meyvesi tatlıdır” demiş Aristoteles... AKP iktidarı ne yazık ki eğitimi siyasallaştırarak sadece 4+4+4’e indirgedi. Eğitimin kalite, çağdaş içerik, öğretmenler, gençlerin eğitime nasıl baktıkları gibi onlarca sorunu ise yine askıda kaldı. Bu kez konuya farklı bir noktadan yola çıkarak değinmek istiyorum. ODTÜ’nün bundan 7 yıl önce yavru vatanda eğitime başlattığı ODTÜ Kıbrıs Kampusu’ndan... Aslında itiraf etmeliyim ki onlardan davet alana kadar, ilgi alanıma girmek bir yana ben de birçokları gibi ‘KKTC üniversiteleri sınavda az puan almış zengin öğrencilere diploma veren okullar. ODTÜ’nün de orada açtığı kampus herhalde bu furyadan pay kapmak için olmalı” diye düşünüyordum. Yanılmışım. Üstelik benim gibi düşünenlerin yanılgıları hâlâ sürüyor ne yazık ki. Hal böyle olunca ODTÜ’nün Ankara’da verdiği eğitim ile birebir aynı kalitede olan bir kampus orada öylece öğrenci bekliyor.

Nedenlerin biri benimki gibi önyargı ama sorun sadece bu değil. Türkiye’den, KKTC’den de gençler tarafından tercih edilmemesinin başka nedenleri de var. Bunlara girmeden önce ilk kuruluş öyküsüne değinmek istiyorum izninizle. Kumarhaneleriyle ve otelleriyle tanınan KKTC bildiğiniz gibi hem bir turizm hem de eğitim adası. 2000’lerde birkaç üniversite birden açılmış. Ancak ilk yıllar hayli sıkıntılı geçince eğitimin kalitesini yükseltmek için Türkiye Cumhuriyeti ve Kıbrıs Türk tarafı kafa kafaya fikirler üretmeye başlamış. Neticede Kıbrıs’taki Türkiye Yardım Heyeti, ODTÜ yönetimine çağrıda bulunmuş. Ankara bunu görev bilmiş. Kıbrıs’ta ODTÜ’nün bir küçük modeli kurulmuş. Bunları bize okulun açılışından beri orada olan rektörü Prof. Dr. Turgut Tümer anlattı. Hatta kuruluş kararından önce ODTÜ’de konu çok tartışılmış, Tümer bile ‘ODTÜ imajının zedeleneceği’ gerekçesiyle karşı çıkanlar arasındaymış. Kaygıların hepsini dönemin rektörü Süha Çevik gidermiş. ODTÜ Kıbrıs Kampusu akademik ve idari bakımdan ODTÜ’ye bağlı ancak finansal kaynağı ayrı. Finansman Türkiye’nin her yıl KKTC’ye tahsis ettiği fondan karşılanıyor. Üniversite kendi ayakları üzerinde durana kadar bu destek sürecek.

“Peki paralı üniversite ODTÜ’ye ters değil mi?” sorumuza Tümer, bir öğrencinin yıllık maliyetinin 20.000 lira olduğunu, öğrencilerden aldıkları ücretin bunun çok altında kaldığını belirterek yanıt veriyor. Neticede yıllık ücreti Türkiye’deki üniversitelerin yarısı kadar; 12 bin TL dolayında... Bu yıl tüm öğrencilerin burslu okuması kararlaştırılmış... Bir bölümü yüzde 25, bir bölümü yüzde 50, bir bölümü yüzde 100 burslu okuyacak... Yurt ücretleri 3-6 bin TL arası... 3 bin dönüm arazi üzerine kurulmuş son derece modern laboratuvar, kütüphane, spor salonu, yurt olanaklarına sahip olan üniversitede bugün her sınıfta 12 öğrenci okuyor... Hocalar Kıbrıs Kampusu tarafından öneriliyor. Ankara’da testlerden geçerek kabul ediliyor...

Giriş puanı merkeze göre daha düşük. Ama final sınavları merkezle aynı içerikte olup aynı saatte yapılıyor. Yani ODTÜ Kıbrıs mezunu ile Ankara mezunu arasında bilgi açısından fark yok...

Nitekim mezunların yüzde 49’u hemen iş bulmuş, yüzde 32’si yüksek lisansa başlamış yalnız yüzde 19’u askere gitmiş veya iş arıyor.

Şimdi asıl soruya gelelim...

Ankara’da çok yüksek puanla öğrenci alan ODTÜ’ye giremeyen, eğer maddi imkânı varsa, çok daha düşük puanla aynı eğitimi KKTC’de alabilir... Ama neden tercih etmiyor? Aynı şekilde neden Kıbrıslı gençler üniversite eğitimi için Türkiye’deki ve İngiltere başta olmak üzere diğer ülkelerdeki okulları seçerken, burunlarının dibindeki üstelik pahalı olmayan, üstelik ODTÜ kalitesinde eğitim veren bir okulu tercih etmiyorlar?

Bu sorunun yanıtı gençlerin “zoru ve kaliteli olanı seçmek yerine kolay olana yönelme tercihlerinde” yatıyor. Ve bu bakış açısı Türkiye’nin tam da eğitim gerçeğini anlatıyor. Turgut Tümer hazırlık sınıfına kayıt yaptıranların yüzde 60’ının, 1. sınıf öğrencilerinin de yüzde 40’ının ayrıldığını söylüyor. Eşik 2. sınıftan sonra aşılıyor. Belli ki, az puanla öğrenci alıp ODTÜ kalitesinden ödün vermeden eğitim vermek okulu da öğrenciyi de zorluyor. Kıbrıs’taki yeni nesil gençlik de “eğer paralı okuyacaksam zorlanmayacağım bir üniversiteye giderim” anlayışında.

Bu yüzden önce bu anlayışın değişmesi gerekiyor. Tümer bu nedenle uyum ve motivasyon dersleri koyduklarını ve olumlu sonuçlarını almaya başladıklarını anlatıyor. Bugün 25 bin öğrenci kapasitesine sahip kampusta 1700 öğrenci eğitim görüyor. Bunların ise Türkiye’den gelenler dışında yüzde 5’i KKTC’li öğrenci, yüzde 9’u 3. dünya ülkelerinden... Aslında bakıyorum da ODTÜ Kıbrıs, artık bir sektör haline gelmiş olan uluslararası öğrenci çekme rekabetinde bir deney laboratuvarı gibi... Bugün UNESCO verilerine göre dünyada 3.1 milyon öğrenci kendi ülkesi dışında başka bir ülkede eğitim görüyor. 110 milyar dolar civarında bir büyüklüğe ulaşan yabancı öğrenci pazarından eğitim kalitesinden ödün vermeden nasıl pay alacak göreceğiz...