İbni Sina der ki: “Bilim ve sanat, takdir edilmediği yerden göç eder.” Bu sözü, Ankara Üniversitesi İbni Sina Hastanesi önündeki heykelinde de yazılıdır.

Konu, Türkiye Bilimler Akademisi’nin kapatılması ve yerine iktidarın denetiminde ve atamasında yeni bir akademinin kurulması. Bu konu üzerine titriyorum, çünkü, Akademi ve bilim, bu ülke ve geleceği ile ilgili.

İktidar, Akademi’nin yasasını kanun hükmünde kararname ile değiştirdi; üyelerinin üçte ikisini hükümetin ve emrindeki YÖK’ün atamasını kararlaştırdı. Pratikte, Akademi hükümete bağımlı bir akademiye dönüştürüldü.

Eğer 4 Kasım’a kadar hükümet kanun hükmünde kararnamede bir değişiklik yapmazsa değişiklik yasalaşıyor... O zaman hükümet de YÖK de Akademi’yi bitirmek için bütün hazırlıklarını yaptılar ve atamaları gerçekleştiriyorlar demektir.

Akademi’den bir heyet Cumhurbaşkanı Gül ile görüştü. Cumhurbaşkanı, durumu yeniden görüşelim anlamına gelecek net olmayan tebessümlü yanıtlar vermiş anladığım kadarıyla. İlgili Bakan Nihat Ergün ve Başbakan Erdoğan ile konuyu görüştü mü bilmiyoruz.

Ama süre doluyor.

***

Akademi yönetimi, durum netleşinceye kadar istifayı dondurdu. TÜBA Başkanı, ünlü beyin cerrahı Yücel Kanpolat, “Biz doktorlar için, çıkmayan candan umut kesilmez” cümlesiyle durumlarını anlattı.

Peki yasa değişmezse?

Önemli bir çoğunluk kesin istifa edecek. Yeni ve özgür bir Bilimler Akademisi’nin kurulması için çalışmaların sürdürüldüğünü biliyorum.

150 kadar üye arasında 20 kadar üye istifa etmez, kalır, diyor, bir Akademi üyesi dostum. Onları “tuzu kurular” olarak nitelendiriyor, “Akademi siyasi iktidarın emrine girmiş, girmemiş umurlarında olmayabilir. Belki kendilerine yönetim mevkileri de açılır, beklentisinde olabilirler...”

Akademi’nin hükümetle bir uzlaşı arayışı var. Akademi’nin yasa taslağında bazı değişiklikler yapılarak, hükümetin açıkladığı KHK’yi yürürlükten kaldırması ve yeni bir yasa üzerinde uzlaşma yapması beklentisi var.

Uzlaşı taslağını görmedim, belki bir bilim insanı gönderir de öğreniriz, ama bugünkü yönetimin üzerine en fazla titrediği konu, üye seçme iradesinin sadece ve sadece Akademi yönetiminde olması.

Umarım, uzlaşı taslağında, bu iradeyi bile anlamsız kılacak öneriler yoktur!

***

Cumhurbaşkanı, Bakan ve Başbakan, Akademi’yi kendi doğası içinde bırakmanın ve desteklemenin önemini görmeliler. Akademi, tamamen kendi bilimsel ölçütleriyle hareket etmelidir.

Şüphesiz Akademi’ye öneriler yapılabilir, örneğin ben eleştiriyorum: Akademi üyelerinin ortalama başarımından çok daha sayısal ve niteliksel başarıya ulaşmış bilim insanları varsa, onları dışarıya bırakmamalısınız! Adalet duygusu yara alır ve siz de eleştiri alırsınız... Burası Türkiye kardeşim!

Biliyorsunuz, dünya akademileri de ayağa kalktı. Açıklamalar, protestolar... yanlıştan dönülmesi çağrıları... Akademilerin dünyada 400 yılı aşan bir tarihi vardır. Geleneksel olarak iktidardan bağımsız, özerk yapılara sahiptirler. Dünyanın sayılı bilim akademileri ve Science ve Nature gibi bilim dergileri, Türkiye’deki olaya bu nedenle de büyük bir ciddiyetle eğildiler.

***

Türkiye’de bizim bilim insanları da bir sınav arifesinde.

Bazı istifa etmeyecekler diyor ki “kardeşim devletten para gelmezse Akademi yürümez... Durumu kabullenelim!”

Yürür! Yürümeli! O zaman şapkanı al git kardeşim!

150 kadar üyeden en az 100 kişi istifa edip yeni Akademi için 5000’er lira koysalar, 500 bin lira eder! Hepsi bu özveriyi gösterebilir ve tarihsel bir sürece imza atan kahramanlar olurlar... Birkaç ay içinde alacakları destekle birkaç milyon liraya ulaşırlar.

Hiç kuşkunuz olmasın, birisi de çıkar evini bağışlar size!

Ama ilk taşı sizler koyacaksınız, millet görecek, bunlar ne kadar ciddi! Öyle armut piş ağzıma düş, yok...

Hükümetin kucağına ölü bir akademi bırakacaksınız: Siyasetin resmi uyduruk akademisi! Dünya akademileri ile sizler ilişki kuracaksınız! Bir dizi projenize akademilerden destek bulacaksınız.

Gelişmeyi büyük bir merakla ve ilgiyle izliyoruz!