Ukrayna’daki savaşta klasik savaşlarda olduğu gibi orduların karşı karşıya gelmesinden çok, şehirlerin bombalanması, sivillerin şehir savunması, yabancı savaşçılar, ekonomik yaptırımlar, sivillerin öldürülmesi, kitlesel göçler, insani yardımlar, siber savaş, klasik ve sosyal medya aracılığıyla psikolojik savaş, savaşla diplomasinin birlikte yürütülmesi gibi postmodern savaş tanımına uygun gelişmeler öne çıktı.

UKRAYNA’NIN ALACAĞI DERSLER

1. Emperyalizme güvenilmez: Batılı örgütler Ukrayna’ya üyelik vaadinde bulunmuşlar, bu nedenle Rusya’nın saldırısına uğrayan ülkeyi yeterince desteklememişlerdir. Alınacak ders emperyalizme güvenilemeyeceğidir. Ulusal güvenlik, ulusal güçlere dayandırılmalıdır.

2. Hedefine göre güç geliştir: Hedefi toprak bütünlüğünü korumak olan Ukrayna’nın askeri stratejisi, savunma stratejisi olmalı, buna göre güç geliştirmeliydi, Rusya’nın üstün hava ve füze yeteneğine karşı etkili bir hava/füze savunma sistemi ve zırhlı birliklerine karşı tanksavar savunma sistemi zamanında kurulsaydı, daha az kayıp verir, daha az hasar görürdü.

RUSYA’NIN ALACAĞI DERSLER

1. Düşmanı küçük görme: Rusya, Ukrayna’da beklemediği bir direnişle karşılaşmış, harekâtı beklediğinden uzun sürmüştür. 

2. Sıklet merkezi yap: Durum haritalarına bakıldığında Rusya’nın üç yönden taarruz ettiği, üçünde de kısmi ilerleme sağladığı görülmektedir. Oysa sıklet merkezi ilkesine göre, kuvvetini dağıtmaması, büyük kısmını stratejik hedefine yönlendirmesi, daha kısa sürede sonuç almasını sağlardı. 

3. Baskın ilkesini uygula: Rusya taarruzdan önce bölgede büyük çaplı tatbikatlar, yığınaklanma ve siyasi hamlelerle taarruzun emarelerini vermiş, baskın sağlayamamıştır.

4. Zırhlı birliklerle şehirlere girme: Şehirler, zırhlı birlikler için elverişli harekât ortamı değildir. Şehirler, hava kuvvetleri ve füzelerle ne kadar vurulursa vurulsun, hayatta kalan tanksavar nişancılar ve keskin nişancılar zırhlı birliklere zayiat verdirir. 

5. Yeteri kadar lojistik hazırlık yapmadan savaşı başlatma: Rus birlikleri akaryakıt ve cephane ikmalinde sıkıntılar yaşamıştır. Harekâtın beklenenden uzun sürebileceği düşünülerek lojistik hazırlıklar tam yapılmalıdır.

6. Sivil hedefleri vurma: Gelişmiş iletişim teknolojileri savaşı tüm dünyada ekranlara taşımaktadır. Rus ordusunun sivilleri öldürmesi veya göçe zorlaması, disiplin zafiyetini göstermesi ve savaş suçu olması yanında, dünya kamuoyunda Rusya’ya karşı tepki doğurmuştur. 

BATI’NIN ALACAĞI DERS

Batılı ülkeler Ukrayna’ya silah desteğinde gecikmiştir. Silahlar önceden verilmeli, eğitimleri zamanında tamamlanmalıydı.

TÜRKİYE’NİN ALACAĞI DERSLER

1. Montrö Boğazlar Sözleşmesi önemlidir: Montrö’nün önemi bir kez daha anlaşılmıştır. Montrö olmasaydı, Karadeniz’de savaş daha çok taraflı, şiddetli ve uzun süreli olurdu. Bu da ulusal çıkarlarımıza daha çok zarar verirdi. Konuyla ilgili açıklama yapan emekli amiraller haklı çıkmıştır.

2. Dışarıya bağımlılık azaltılmalıdır: Enerji, tarım ürünleri ve turizm bakımından bağımlı olduğumuz iki ülkenin savaşması ekonomimize zarar vermiştir. Dışa bağımlılık azaltılmalı, arz çeşitliliği sağlanmalıdır. 

SONUÇ

Günümüzde savaşlar klasik savaşlardaki gibi iki ordunun çarpışması boyutunu aşmış, zaman, mekân ve araçlar bakımından çok boyutlu hale gelmiştir. Buna postmodern savaş denilmektedir. Ülkeler planlama ve hazırlıklarını yukarıdaki dersler ışığında postmodern savaşa göre yapmalıdır.

DR. CİHANGİR DUMANLI

E. TUĞGENERAL