Rusya’nın, Ukrayna’nın Donbas bölgesindeki etnik Ruslara, Ukrayna’nın soykırım yaptığı iddiasıyla, ülkeyi Nazilerden arındırma amacını öne sürerek başlattığı işgal, Putin ve rejim yanlısı seçkinleri, beklemedikleri zor bir sürece soktu. Büyük askeri kayıplar yaşandı. Yaptırımlar sonucu ekonomi darbe aldı. Putin’in otokratik rejiminin ayakta kalması, önemli ölçüde halkın desteğini alabilmesine, en azından halkın savaş karşıtı eylemlere katılmasını engellemesine bağlı. 

Rusya’nın, Ukrayna’yı işgale başlamasının öncesi ve sonrasında, farklı şirketlerce yapılan araştırmalara göre, halkın yüzde 60’ı, Putin’in “özel askeri operasyonunu” desteklemektedir. Rusya’nın en eski ve güvenilir kamuoyu araştırma kurumlarından Levada’nın, 15-17 Şubat tarihlerinde yaptığı ankete göre, yüzde 52 Ukrayna’ya olumsuz duygularla baktıklarını ifade etmiş, yüzde 60 Ukrayna’nın Donbas bölgesinde artan çatışmaların sebebi olarak NATO ve ABD’yi göstermiştir. CNN tarafından, savaştan önce yaptırılan başka bir ankette katılımcıların yüzde 50’si, Rusya’nın, Ukrayna’nın NATO’ya katılımını önlemek için askeri güce başvurmasının adil olduğunu belirtmiştir. Savaş başladıktan sonra, VCIOM ve FOM gibi Rusya’nın kontrol ettiği araştırma kurumları dışında yapılan anketlerde de halkın önemli bölümünün savaşı desteklediği görülmüştür. Özel bir şirket olan Russian Field tarafından 26-28 Şubat tarihlerinde yapılan ankette katılımcıların yüzde 58.8’i, askeri harekâtı desteklemiştir. Halkın gerçek fikrini, korku ve baskı nedeniyle açıklamak istemeyebileceğini dikkate alarak daha gelişmiş yöntemler kullanan araştırmalar bile aynı bulguya işaret etmektedir. En önemlisi Levada anketi, Putin’e görev onayı verenlerin, savaşın başlamasından sonra, martta yüzde 82’ye yükseldiğini göstermiştir. Bu oran Kasım 2021’de yüzde 63 idi.

HALKIN İŞGALE BAKIŞI

Kamuoyu araştırmaları bu sorunun yanıtına ilişkin önemli ipuçları veriyorlar. Russian Field anketine göre, savaşa destek, yaş ve televizyonun ana haber kaynağı olarak kullanımıyla doğru orantılı artıyor. Savaşı en çok destekleyen gruplar, 60 yaş üstü ve 45-59 yaş arası kişiler. Bunlar “askeri harekât” haberlerini, çoklukla televizyondan almaktalar. Bağımsız medyanın, Putin’in baskısına maruz kalması yanında, son çıkarılan yasalarla, Rusya ordusu hakkında “yanlış bilgilendirme” yapılması, yani devletin resmi söyleminin takip edilmemesi, 15 yıla kadar hapis cezası kapsamına alındı. Geçen yıl Nobel Barış Ödülü kazanan Dimitri Muratov’un kurduğu Novaya Gazeta dahil, son birkaç bağımsız medya kuruluşu da bu nedenle faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı. Yanlış bilgilendirme yaptığı gerekçesiyle, BBC gibi uluslararası basın kuruluşlarının faaliyeti engellendi. Savaşa göreli olarak daha az destek veren gençlerin sıklıkla kullandığı Facebook, Twitter, Instagram gibi sosyal medya ağlarına erişim durduruldu.

KRİTİK EVRE

Putin rejiminin kısa vadede güçlü bir halk direnişiyle karşılaşması mümkün gözükmüyor. Ancak ekonominin uzun vadede Batı’nın artan yaptırımlarıyla yıpranması, halkın savaşın maliyetini hissetmesi, rejim karşıtı seslerin duyulmasına neden olabilir. Savaşların doğurduğu ekonomik sonuçların, rejimin bekasına etkisi, hem Rus Devrimi’nde hem Sovyetler Birliği’nin dağılışında görülmüştür. 

Rusya’da dar gelirli kesimin yanı sıra, demokratikleşmenin öncüsü olan orta sınıfın da yaklaşık yarısı, devlet tarafından istihdam edilmektedir. Ekonomik refahı devlete bağımlı olan halkın, savaşın getireceği yoksullaşma karşısında, korku ve baskıdan sıyrılıp, Putin’e direnip direnemeyeceğini zaman gösterecektir.

DR. BURCU DEĞİRMEN DYSART

SİYASET BİLİMCİ