Kriz günlerinde insanların korkuyla, telaşla teksesli korolara katılması genel bir eğilim olarak görülebilir. Yaşanmışlığı olmayan, adı konulmamış olaylar ortaya çıkmış, bilinmeyenin varlığı ortalığı altüst etmiştir. Herkesin bir ağzı olduğu gibi her konuda bir görüşü de vardır. Konuşan toplum boş konuşan topluma dönüşmektedır. Görüş ile bilgi arasındaki ayırım, temellendirilme ölçütü silindikçe engellenemez laf kalabalığı bilgiyi alaşağı etmektedir. Ortak söyleyişler artık kulaktan kulağa değil, ekrandan ekrana, ağdan ağa yinelenir durur.

NESNELLİK VE ÖZGÜRLÜK

Oysa bilgilerimizin kaynağı kabaca söyleyişle gözlem ve akıldır. Bunları birbiriyle iletişime geçiren yargı gücümüz, yargı yetimizdir. Bu gizilgüç, yaşamın her alanında bizimledir. Gündelik yaşamımızda da biz ayırdında olmaksızın değerlendirmelerimizle eylemlerimizin seçimine, belirlenmesine eşlik eder.

Önemli olan her yargının olanı olduğu gibi saptayıp saptayamayacağıdır. Başka bir deyişle, nesnel yargıyı öznel yargıdan kurtaran nedir? Uluğ Nutku burada “Nesnelliği, yargıda var kılan ilke, kendinde birincil olandır. Kendinde birincil olan bize göre bilirincil olanı hizaya getirir” demiştir.

Kuşkusuz bunun olmazsa olmazı özgürlüktür. Uslamlamalarda önyargılarla koşullanmış akıl ile sakatlanmışsak, yargı gücümüzün de sakatlanacağı, gerçeğin elimizden kayıp gideceği açıktır. Mutlak doğrular insanlar arasında hasım yaratırlar. Koşulsuz kuşkusuz her türden inançlar İnsanlık özelliğini öteler. Görüşler, inançlar, bilgiler irdelenip sorgulanmadıkça hastalıklı toplumlar hep yeni düşmanlar yaratacaktır.

BİLGİ VE BİLİNÇ

Diyelim ki bütün yolları yürüdük, kapıları birer birer açtık gerçeğe ulaştık. Bitti mi? Ne gezer. Yargı gücü bu kez bunun, karşılaştığımız gerçeğin, ilkeler ve değerler bakımından irdelenmesiyle devreye girer, girmelidir. Bu yapılması gerekenin belirlenmesinde bizi uyaracak, eskil ışıltı burada elimizden tutacaktır. İnsanın her bir durumda sınırsız yaratı gelişim gücünün göstergesidir bu. Bu bir niyet ve seçenek meselesidir. Eylemlerimizdeki seçimlerimizde davranışımızı yöneten ilkenin “evrende genel geçer olması” arzusuna ulaşabilmişsek yürüyüp geldiğimiz yol boşa yürünmemiştir. Bunu seçmek, bu değerli seçimi yapmak kuşkusuz bilgiyle kazanılmış bilinçle olacaktır.

BOŞ TENEKENİN SESİ

Ama boş söze karnı tok halkın bilgeliğini de yabana atamayız: “Sarı öküz çifte belli olur.” Korkutup ürküterek yönetmek isteyen korkulukların başına boş tenekeler geçirenlerden kalıttır belki de “Boş teneke çok ses çıkarır” atasözümüz.

Düşünerek eylemekte, yargı gücünün ilkesiyle çakar her durumda yeniden yaratıcılığın şimşeği. Konuşan toplumda herkes aynı şeyleri yineleyip duruyorsa orada kimse düşünmüyor demektir.

MUCİZE ÖZÜNAL