Dünya gündeminde Rusya-Ukrayna Savaşı öne çıksa da, başka bölgelerde de uluslararası ilişkileri etkileyen olaylar yaşanmaktadır. Bu bölgelerden biri Güney Kafkasya’dır ve Batı/Atlantik dünyasıyla Asya/Pasifik dünyası arasındaki jeopolitik güç mücadelesi, bu bölgede de görülmektedir. Özellikle, Rusya’nın eski Sovyet coğrafyasını, ABD/Batı dünyasına karşı kaybetmek istememesi, bu amaçla mücadele etmesi, Ukrayna’da da görülmüştür. Ayrıca, Rusya lideri Putin’in, günümüz şartlarında gerçekçi olmasa bile “SSCB hayali” kurması, eski Sovyet coğrafyasında ağırlığını artırması, ABD/Batı dünyasının dikkatini çekmektedir.

ARABULUCUK İSTEĞİ

Güney Kafkasya jeopolitiğinde son yıllardaki en önemli olay, Azerbaycan’ın 2020’de Ermenistan’a karşı kazandığı zaferle işgal altındaki topraklarını kurtarması ve Zengezur Koridoru’nun açılması için harekete geçilmesinin 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes antlaşmasında belirtilmesidir. Aradan geçen iki yıla yakın süreçte, ateşkes antlaşmasının bazı maddeleri uygulanmamış, Ermenistan askerleri ve Karabağ’daki Ermeni ayrılıkçılar, bölgeyi tamamen boşaltmamış ve ateşkesi sık sık ihlal etmiştir. Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü, özellikle Rusya tarafından vurgulansa da  Rus Barış Gücü’nün yerleştiği bölgede bu olayların yaşanması, Rusya’nın çifte standart uyguladığının göstergesidir. Rusya’nın bölgede Ermenistan’ı kollamasının temel sebeplerinden biri, bölgede tarihsel olarak en büyük müttefiki olan Ermenistan’ı Batı’ya kaybetmek istememesi, diğeri de bölgede arabuluculuk yapmak istemesidir. 

MUHALEFETİN TEPKİSİ

Özellikle, 6 Nisan 2022’de, AB’nin arabuluculuğunda Brüksel’de, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın görüşmesi sonrasında Rusya’nın tutumu farklılaşmış, Güney Kafkasya’da ABD/Batı öncülüğünde bir antlaşmayı istemediğini açıkça ortaya koymuştur. Bu kapsamda, yakın zamanda Paşinyan’ın Moskova ziyareti ve Rusya’yla Ermenistan arasında imzalanan 30 maddelik bildiri dikkat çekicidir. Bildiride AGİT Minsk Grubu vurgusu önemlidir. Oysa AGİT Minsk Grubu, yaklaşık 30 yıldır başarısız politika yürütmüştür ve Aliyev tarafından da sıklıkla eleştirilmektedir.

Son dönemde Ermenistan’da yaşananlar bölgenin geleceğini etkileyebilir. Paşinyan’ın, Azerbaycan’la ve Türkiye’yle ilişkilerin düzeltilmesi yönündeki çabaları, muhalefetin ve Taşnakların önde gelen isimlerinin sert tepkisini çekmiştir. Tepki gösterenler arasında, Rusya’yla yakın ilişkileri olanlar kadar, Batı’yla yakın olanlar da vardır. Özellikle, ABD’nin sözde soykırım iddialarını savunmasında bu ülkedeki Ermeni diyasporasının rolü bilinmektedir. 

KOLAY OLMAYACAK

Rusya ve Batı, Türkiye’yle ve Azerbaycan’la ilişkilerinde, Ermenistan’ı koz olarak görmekte, Ermenistan’ı kaybetmek istememektedir. Ermenistan’da bazı çevreler, Türkiye’yle ve Azerbaycan’la ilişkilerin düzelmesini isteseler bile, Batı’nın ve Rusya’nın bölgedeki rekabetini aşmaları zordur. Ermenistan’da farklı güç odaklarının rekabeti, süreci farklı yönlere çevirmektedir. Kısa süre önce Ermenistan’da Azerbaycan ve Türk bayraklarının yakılması, Ermenistan toplumunun Azerbaycan’a ve Türkiye’ye yönelik yaklaşımlarının düzeltilmesinin kolay olmadığını da göstermiştir.

VUSAL HASANZADEH

ARAŞTIRMACI