“Bu dünya bize atalarımızdan miras kalmadı, biz onu çocuklarımızdan ödünç aldık.” Kızılderili şef Seattle’a atfedilen bu söylem aslında son derece antroposentriktir (insan merkezli). “Çevre” terimi de öyle; aslında doğru olan gezegeni merkezine alan biyosentrik “ekoloji” (loikos=ev, yuva; logos=bilgi, bilim) terimidir. Önceki yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan bu bilim dalı, doğayı ve dünya üzerinde yaşayan tüm türleri ve aralarındaki ilişki ağlarını (ekosistem) ifade etmektedir. Bu nedenle, 5 Haziran Dünya Çevre Günü’nü ekolojik bakış açıları ile gözden geçirmeli ve kutlamalıyız çünkü ekoloji “koruyucu hekimliktir”.

Türümüzün gezegeni istila etmesi, biyolojik olarak bir türün zaferidir ancak madalyonun arka yüzüne baktığımızda göreceklerimiz, doğal afetler, savaşlar ve açlıktır.

Sonsuz, baş edilemez bir özgüvenle gezegeni sürekli yepyeni tasarımlarının uygulama alanı olarak gören insan, üzerinde yaşadığı, var olduğu gezegenin de bir canlılık sistemi, bir süper organizma olduğunu pek de fark etmedi. Ta ki 1970’lerde James Lovelock “Gaia” hipotezi (öngörüsü) ile gezegenin bir süper organizma olduğunu anlatırken aynı tarihlerde (1973) ABD’de bir grup aktivist, gezegenimiz için bir doğum günü arayışına girdiler ve 22 Nisan’ı “Dünya Günü” ilan ettiler.

Gezegendeki ilişki ağlarından, onu canlı bir organizma olarak görebilmemizin en sağlam dayanakları ve en önde geleni enerji ilişkileri/döngüleridir. Gezegenimizin ana enerji kaynağı güneştir. 

Elon Musk elektrikli otomobilleri üretirken ve onların sıfır emisyonlu olduğu ile övünürken tüm dünyaya yalan söylemektedir. Gezegeni kendi kanı ile zehirleyen “otomobil uygarlığı” ya da popüler ekolojik bir ifadeyle “teneke kutu” uygarlığı, en az yüz yıldır ondan alıp onu yok etmeye yönelik tüm endüstrilerle (plastik, tekstil, elektronik ulaşım inşaat vs.) yarattığımız döngünün hâlâ farkında olmayan insan toplulukları, kentlerde kurulacak güneş santrallarının gezegenin ve tüm canlılığın geleceği için önceliğini ve önemini ivedilikle göz önüne almalıdır.

DR. MİNE BORA