Son zamanlarda döviz fiyatlarının neden bir türlü düşürülemediği tartışılıyor. Döviz fiyatları mekanizmasını anlamadan bu soruya akıllı bir cevap verilemez!

Bu mekanizma şöyle işler:

1-Her şeyin olduğu gibi dövizin de fiyatı arz ve taleple oluşur!

2-Ayrıca döviz fiyatları aynı zamanda ülkenin reel ekonomisi üzerinde de çok büyük bir etkiye sahiptir!

3-Bu etki, bir yanıyla döviz fiyatlarının tüm ithal ürünlerinin iç piyasaya akseden TL fiyatlarının inip çıkmasına neden olmasıdır.

4-Diğer yanıyla ise gene ülkenin ihraç ürünlerinin bu sefer yurt dışındaki döviz fiyatlarını aynı biçimde etkilemesidir!

5-Kısacası ve basitçe, döviz fiyatları ucuzlayınca ithal ürünlerinin fiyatları da ucuzlar, bu ürünlere talep artar, ithalatımız artar! Ama aynı zamanda ihraç ürünlerimizin de döviz fiyatları artmış olur; bu ürünlerimize olan dış talep azalır, ihracatımız azalır!

6-Şimdi madalyonun öbür yüzünde duran ilk sorumuza dönelim: Döviz arz ve talebi!

7-Dünyada bugün sıcak para dediğimiz serbest spekülatif  likiditenin bol olmadığı OPEC petrol krizi öncesi yıllarda bir ülkedeki döviz arz ve talebini o ülkenin ihracat ve ithalatı etkilerdi! İthalat döviz talebi yaratır ihracat da döviz arzı yaratırdı!

8-Bir ülkede ithalat (yani döviz talebi) artar, ihracat (yani döviz arzı) azalırsa döviz fiyatları yükselirdi. 

9-Döviz fiyatları yükselince de ithal mallarına talep ( yani döviz talebi) azalacak, Türk mallarının döviz cinsinden fiyatları ucuzlayacak, ihracat ürünlerinin satışı (döviz arzı) artacak yani hem döviz arz ve talebi hem de dış ticaret tekrar dengelenecekti!

10-Ancak bu durum Amerika’nın verdiği yılda ortalama 700 mil yar dolarlık dış ticaret açıkları ile dünyada muazzam sıcak/spekülatif döviz oluşmadan önceydi!

11-Bu spekülatif dövizin hacmi şöyle söylenebilir. Bank For International Settlements bir günde dünyada el değiştiren dövizin 6 trilyon dolar tutarında olduğunu yayınladı! Konservatif bir hesapla 300 iş günü üzerinden yılda 1 katrilyon 800 trilyon dolar ediyor. Buna mukabil yıllık global uluslararası ticaretin hacmi ise 20 trilyon dolar mertebesinde!

12-Bu uluslararası gezen 1 katrilyon 800 trilyon dövizin sadece 20 trilyonu mal ve hizmet alım satımında (ihracat ve ithalatta) dolaşıyor! Geri kalanı spekülatif amaçlarla dünya borsalarında.

13-Diğer bir deyişle ülkelerin dış ticaret açıkları veya fazlaları ile döviz fiyatlarının dengelenmesi çok geçmişte kaldı.

14-Bir ülke dış ticaret açıkları verirken, döviz fiyatları yükselerek, ithalatı azaltıp ihracatı arttırıp dengeyi sağlıyamıyor! Çünkü spekülatörlerin o ülkeden kar elde etme fırsat ve beklentilerine göre  o ülkeye döviz giriyor ve dış ticaret açıklarına rağmen döviz fiyatları yükseleceğine düşüyor!

15-Ya da tam aksine ülkenin dövizsiz kalacağı ülke borsalarına ve kısa vadeli piyasalara getirdikleri dolarların ödenemeyeceği beklentisi varsa döviz fiyatları yükseliyor!

16-Siz yükselen döviz fiyatlarından yararlanıp ithalatı azaltıp yerli üretimi ve ihracatı arttırmaya çalışacağınıza ha babam döviz fiyatlarını indirmeye çalışıyorsunuz!

17-Unutmayalım dünyada ülkeler arasında veya ülke içinde el değiştiren döviz 1 katrilyon 800 trilyon dolar! Onunla baş etmeye ne elinizdeki rezervler, ne Katar'dan alacağınız borç ne de henüz 1 trilyon dolara ulaşamamış milli gelirimiz yeter!

18-Tek yapılabilecek şey, yükselen dövizi aşağıya çekmek gibi olanaksız bir çabaya girmek yerine, yükselen dövizden yararlanıp, ithalatı azaltmak, ekonomideki %30 atıl kapasiteyi harekete geçirip yerli üretimi arttırmak ve ihraç etmektir!

19-Dövizi stabilize etmenin ilk yolu dış ticaret fazlası vererek spekülatörlerin beklentilerini değiştirip Türkiye’den çıkmaktan vaz geçmelerini sağlamaktır! Bu da ancak sağlam bir dış ticaret dengesi ile olur.

20-Kurtuluş ithalat yerine yerli üretim, iç tüketim yerine ihracatta saklıdır. Pahalı döviz ucuz TL ise problem değil aksine büyük bir fırsattır! Bu fırsatı sokağa atmayalım!