90’lı yılların ikinci yarısına gelirken Türkiye’de büyük şirketlere gelen başlıca şu tavsiye yaygınlaşmıştı: periferi dışında iş yapmayın. “Yani İşçisin sen işçi kal” yerine ‘Taşeronsun sen taşeron kal’. Böylece katma değeri yüksek olan malları onlardan alacak ama hamallığını biz yapacaktık. Orta ölçekteki hemen hemen bütün şirketler darboğaza girdi ve tekstilden tarıma endüstriyel ürün işletmeleri büyük çapta battı gitti. 

AVM mağazalarında, yabancı sermaye markaları Türk markalarının önünü keserken vergi indirimlerini de onlar alır olmuştu. Ama geçen iki salgın yılı, toplumun davranış eğilimlerini değiştirdi ve dünyamız dönüştü. 

Pandemi ayrıca eşitsizliği ve dijital erişimde hâlâ var olan boşlukları ortaya çıkardı ve şiddetlendirdi. İş dünyasının ve toplumun dijital dönüşümünün ön saflarında yer alan iş liderleri, adil bir dijital dönüşümü sağlamak için stratejilerini ortaya koymak zorunda kaldı. 

DÖNÜŞÜMDE NELER DEĞİŞTİ?

1- Endüstri, hem verimliliği artırmak hem de sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmanın önkoşulu olarak dijitalleşme ve dönüşüm teknolojileri tarafından yeniden şekillendirilmeye başlandı. 

2- Çalışanların kapasitesi, yönetişim ve kültür dönüşümü artıkça yüzde 90’ı iş koşullarında, esneklik talep etti. 

3- Yeni gelen genç işgücü, talepleri karşılanmazsa işten ayrılmaya hazır olduklarını dile getirir oldu. 

4- Büyüme, birleşme ve satın alma pazarının sağlıklı kalması ile mümkün gözüküyor.

5- İş sürekliliğini güvence altına almak için tedarik zincirine yönelik riskleri ortadan kaldıracak tekniklerle gerçek zamanlı görünürlük, ortaya çıkabilecek darboğazların erkenden saptanmasına yardımcı olurken, dijital ortamdaki yeni teknolojiler de yaşanabilecek kesintileri azaltacak.

6- Çokuluslu tröstler, yayılmış şubelerinin maliyetleri ile dünyanın her yanındaki yerel üreticilerin üretim maliyet ve satış fiyatlarını son planda dengelemek yoluna gidecekler.

7- Teknoloji şirketleri, veri güvenliği işlerinin önem kazanması ile ciddi iş kesintilerini önlemek için yeni proje ve faaliyetler tasarımına hız verdiler.

8- Tüketiciler, çevresel, sosyal ve yönetişim alanlarında şirketlerden hep daha olumlu sosyal ve çevresel sonuçlar bekler oldu. Çalışanlar işlerinde anlamlı bir fark yaratmak arayışındayken, yatırımcılar da sürdürülebilir seçenekler talep ediyor. Teknoloji şirketlerinin artması, paydaşlarıyla etkileşimi güçlendirerek uzun soluklu değer önerisi sunmayı özendirdi.

9- İşi aboneliğe dayalı satışlarla mükemmele dönüşen internet işletmeleri sayesinde pandemi döneminde, aboneliğe dayalı iş modellerinin ekonomik dalgalanmaya karşı daha güçlü koruma sağladığı ve geleneksel tek seferlik ödemelere göre daha yüksek değerle sonuçlandığı görüldü. Bu yüzden şirketlerin satış organizasyonlarını dönüştürmeleri, fiyatlandırma yöntemlerini değiştirmeleri ve AVM maliyetlerini görerek, fiyatlarını büyük datadaki ortalama gelir düzeyine duyarlı seviyeye çekmeleri kaçınılmaz olacaktır. 

10- Teknoloji şirketlerinin, vergilendirme ve küresel ticaret için gerçek zamanlı içgörüleri ortaya çıkarması, hükümetlerin de toplamda daha fazla vergi elde etmesi için vergi tabanını indirme baskısı altında bıraktı. 

11- Şirketler küçülüp dünya büyürken, dijital dünyanın operasyonel çevikliği, gelecekte işleri daha da yüksek katsayı ile değiştireceği için sermaye ve yatırımlarda değer önerisi sıralamaları değişti. Veri analitiği ve otomasyon araçlarını üreten taze ve küçük teknoloji şirketlerinin sayısını artırdı. 

12- Güven unsuru sadece büyük tröstlerin tekelinde olmaktan çıktı. Güvenlik, şeffaflık, etik, içerik ve mevzuata uygunluk KOBİ’ler dahil her ölçekteki şirketleri asgari düzeyde eşitledi.

NÜKHET A. GÖKALTAY

DİJİTAL UZMANI