18 Mart 2022’de açılan Çanakkale Köprüsü’yle, geç ya da öde köprülerinin sayısı, Yavuz Sultan Selim ve Osmangazi köprülerinden sonra üçe yükseldi. Bu köprülerin temel özelliği, geçiş güvencesi verilmesi, geçiş ücretlerinin TL değil dövize ayarlı olması, ihale şartnamelerinin şeffaf olmaması ve şeffaf ihalelerin yapılmamasıdır. Son 20 yılda 309 kez değiştirilen kamu ihale yönetmeliği,  bu durumu açıkça ortaya koymaktadır.

Özellikle köprüden geçiş güvencesi verilmesi, sözleşmede taahhüt edilen geçiş miktarının tutturulamaması halinde, farkın hazineden ödenmesini gerektirmektedir. Bu da köprüden geçmeyen yurttaşlarımızdan da geçmiş gibi ücret alınması demektir.

HALKÇI POLİTİKALARI 

Atatürk döneminde, yurdumuz demir ağlarla örülürken ucuz ve güvenli ulaşım amaçlanmıştır. Tamamen  yerli ve milli  mühendislik birikimiyle, halka açık şeffaf ihalelerle yollar, köprüler yapılmıştır. Bu köprü ve geçitler için halktan ayrıca geçiş ücreti alınmamıştır. İhalelerde Türk Lirası kullanılmıştır. Böylelikle devlete ait bir işletme olan TCDD, yıllarca en düşük maliyetle şehirlerarası yolcu taşımıştır. Tren yolu yapımında Türk mühendis ve işçiler çalışmıştır. Türk firması görev almıştır. Bu yolla, ulusal mühendislik birikimimizin gelişmesi hızlanmıştır. Yapımcı firmaya, işin en düşük ihale yapım bedeli ödenmiştir. Uzun vadeli dövizle ödeme yükü üstlenilmemiş, gelecek kuşaklara borç bırakılmamıştır. Bu demiryoluyla seyahat eden yurttaşlarımız hem düşük maliyetli seyahat bileti bedelini  ödemişler, hem de  kamu maliyesi, devlet hazinesi büyük borç altına girmemiştir. Ancak günümüzde, üç köprüye ödemeler, döviz bazlı ve geçiş güvencesi verilerek yapılmaktadır. 

GÜLLÜBAĞ BOĞAZI DEMİRYOLU NASIL YAPILMIŞTI?

Sivas - Erzurum demiryolunun geçtiği Kemah’taki Güllübağ Boğazı, dağların dik indiği, 138 tünel, 22 demir köprünün bulunduğu, kayalar delinerek veya nehir üzerindeki köprülerle geçilerek yapılmış bir demiryoludur. Demiryolu  ihalesine bir Alman şirketi 67 milyon lira teklif vermiş, sonra yaptığı incelemeler sonucu işi yapamayacağını düşünerek ihaleden çekilmiştir. İhale, 52.1 milyon liraya Nuri Demirağ’in şirketine verilmiştir. Demirağ, hattı altı parçaya bölerek taşeron firmalara yaptırmıştır. Demiryolu inşaatında kullanılan malzemeler, nehir üzerinde “kelek” denilen sallarla taşınmıştır. İnşaatta kullanılan 3 bin ton çimento, tonu 80 liradan, demiryolu rayları, köprü demir ve kalıpları SSCB’den alınmıştır. Hattı yapan mühendislerden Yahya Bey, söz verdiği tünelin birini söz verdiği tarihte yapamadığı için intihar etmiş, mezarı, “Yahya Bey Tüneli” adı verilen o tünelin önüne yapılmıştır. Demiryolu inşaatı, 4 Eylül 1933’te başlamış, 14 Ekim 1939’da bitirilmiştir. 

SERDAR ERKAN

ATATÜRKÇÜ DÜŞÜNCE DERNEĞİ

MERSİN ŞUBESİ BAŞKANI