- Askerlik borçlanmasının emekli aylığına etkisi nedir? Borçlanma yapmayı önerir misiniz? Veli K.

Askerlik borçlanmaları 5510 sayılı kanunun 41. maddesinde düzenlenmiştir. Askerlik borçlanmaları, bazı durumlarda aylığa hak kazanma koşullarını etkilerken borçlanılan süreler gün sayısı ve kazanç olarak aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınıyor.

- Askerlik borçlanması aylığa hak kazanma koşullarını etkiler mi?

Askerlik borçlanmasının aylığa hak kazanma koşullarını etkilemesi için tek koşul, askerlik hizmetinin sigortalının ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce yapılmış olması. Sigortalı olduktan sonra yapılan askerlik hizmeti emeklilik koşullarını etkilemiyor. Örneğin, ilk defa 1.4.1990 tarihinde çalışan sigortalı askerlik hizmetini çalışmaya başlamadan önce 1987-1988 yıllarında 600 gün yapmış. Askerlik borçlanması yapması durumunda 1.4.1990 tarihi borçlandığı süre kadar geriye çekilerek sigortalılık başlangıcı bulunuyor. Borçlanmalar kısmi de yapılabilir. Prim günü sıkıntısı yok ise sigortalıların emeklilik yaşını etkileyecek kadar borçlanma yapmaları yeterli oluyor. Örnek sigortalının 1.4.1990 tarihine göre emeklilik koşulları 52 yaş + 25 yıl + 5525 gün iken askerlik hizmetinin tümünü (1 yıl 8 ay, başlangıç 1.8.1988) veya 4 ay 9 gününü (başlangıç 22.11.1989) borçlanması halinde yaş 51, gün ise 5450 gün oluyor. Daha az prim ödeyerek aynı koşullara ulaşıyor. 

- Askerlik borçlanmalarının emekli aylığına etkisi var mı?

Askerlik borçlanmaları ilgili yıllara gün ve kazanç olarak mal ediliyor ve aylık hesaplamasında dikkate alınıyor. “İlgili yıllar” Sosyal Güvenlik Kurumu’nca 2008/Ekim ile 9.2.2018 tarihleri arasında askerlik hizmetinin fiilen yapıldığı yıllar olarak uygulanırken 9.2.2018 tarihinden itibaren değiştirildi. 

Yeni uygulamada, askerlik hizmeti sigortalıların ilk defa çalışmaya başladıkları tarihten önce ise borçlanılan süreler, ilk sigortalılık başlangıç tarihinden borçlanma süresi kadar geriye götürülmek suretiyle, sonra ise askerlik hizmetinin fiilen yapıldığı yıllara mal edilmeye başladı. Konuyu örneklendirirsek, sigortalının ilk defa çalışmaya başladığı tarih 1.1.1992 ve askerlik hizmetini 1988-1989 tarihlerinde 1 yıl 6 ay olarak yapmış. Borçlanma yapması halinde, sigortalılık başlangıç tarihi 1.1.1992 tarihinden 1 yıl 6 ay geriye çekiliyor ve başlangıç tarihi 1.7.1990 oluyor. Borçlanma 1.7.1990-31.12.1991 süresine gün ve kazanç olarak mal edilerek emekli aylığının hesaplanmasında bu şekilde dikkate alınıyor. Sigortalılık başlangıç tarihi 1.1.1992 değil de 1.5.1987 olsaydı, bu defa askerlik borçlanması, askerlik hizmetini fiilen yaptığı 1.1.1988-30.6.1989 süresine mal edilecek idi. 

Bazı durumlarda, aylık hesabında borçlanma gün olarak dikkate alınırken kazanç olarak alınmayabiliyor. Örnek sigortalının 1.5.1987 sonrası hizmetleri aralıksız devam ediyorsa 2000 öncesi gösterge tespitinde, bu tarihten önce primi ödenmiş son 5 veya 10 yılın kazançları dikkate alındığından, bu süreye girmeyen askerlik borçlanmasının kazancı dikkate alınmaz. Bu durumda, borçlanmayı asgari kazanç üzerinden yapmak avantajlıdır.

- Askerlik borçlanmasının mal edileceği yıl/yıllarda asgari/azami kazanç oranı neden çok önemli?

Sigortalılar borçlanma başvuru tarihinde asgari ile azami kazanç arasında olmak kaydıyla istedikleri miktar üzerinden borçlanma yapabiliyor. Borçlanma miktarı belirlenirken borçlanmanın kazanç olarak mal edileceği yıllardaki asgari/azami kazanç oranına dikkat edilmesi gerekiyor. Kazanç oluşturulacak yıldaki oran, borçlanma talep tarihindeki orandan düşük ise kazanç oluşturulacak yılda geçerli orana göre borçlanma yapılması daha avantajlı. Çünkü daha az prim ödeyerek daha yüksek aylık alınabilir.

Yıllar itibarıyla asgari/azami kazançlara ilişkin oranlar

Sigortalının borçlanma talep tarihi ile borcu ödediği tarih arasında asgari kazanç değişmiş ise borçlanmanın ilgili yıllara mal edilmesinde, borçlanmaya esas günlük kazanç miktarı / borcun ödendiği tarihteki asgari günlük kazanç oranı esas alınır. Asgari kazancın yılda bir kere belirlendiği hususu göz önüne alındığında, genelde aralık ayında borçlanma talebinde bulunup, asgari ücretin yeniden belirlendiği ocak ayında ödeme yapanlar için geçerli. Çünkü borçlanma bedelini ödeme süresi bir ay. Borçlanma talep tarihi ile ödeme tarihinde kazanç tutarları aynı ise, borçlanma tutarı asgari kazancın kaç katı üzerinden yapılmış ise ilgili yıldaki asgari günlük kazanç da bu kat üzerinden güncelleniyor. Ancak bulunan tutar hiçbir şekilde ilgili yılın azami prime esas kazancını geçemiyor. 

Durumu örneklendirirsek sigortalı çalışmaya başladıktan sonra 1999 yılında 240 gün askerlik hizmetini yapmış. Askerliğini borçlanması halinde hizmetler 1999 yılına mal edilecek. 1999 yılında asgari/azami oranı 1.605. Sigortalının borçlanma dahil  gün sayısı 8860 gün ve çalışmaları genelde asgari kazanç üzerinden bildirilmiş. Sigortalı 2022 yılında borçlanma talebinde bulunuyor. 2022 yılında asgari/azami oranı 7.5. Borçlanmanın mal edileceği 1999 yılında bu oran 1.607. Sigortalı 1.607 oran üzerinden  borçlanma yaparsa daha az prim ödediği halde, asgari ücretin 7.5 katından prim ödemiş gibi aylığa yansıması olacak. Miktarlar aşağıdaki tabloda yer alıyor.

2022 yılında asgari kazanç üzerinden borçlanması halinde borçlanma bedeli 12 bin 811.20 TL, aylığa etkisi 145.72 TL,

Asgari kazancın 1.607 katı üzerinden borçlanması halinde borçlanma bedeli 20 bin 587.20 TL, aylığa etkisi 211.62 TL,

2022 yılının tavanından borçlanma yaparsa borçlanma bedeli 96 bin 76.80 TL ancak aylığa etkisi asgarinin 1.607 katı kadar olur. Diğer bir ifadeyle, 75 bin 489.60 TL daha az ödeyerek aynı aylık tutarını alır.

SORULARINIZ İÇİN 

nergis.simsek@cumhuriyet.com.tr adresine e-posta yollayabilirsiniz.