Geçen hafta Antalya’da “Yayınlama Özgürlüğü Yolunda” projesi kapsamında şair, yazar, çevirmen, yayıncı, kitapçı ve akademisyenlerle sansür, otosansür, kitap yasaklama ve toplatmalar hakkında konuştuk. Bir yazar “Yeni yayınlanmış kitapları hiç satışa çıkarmayıp depoda çürütmek de bir tür yasaklama değil midir” diye sordu.
Olay geçen yıl gerçekleşmiş, bölge gazetelerinde de haber olmuş. Antalya Büyükşehir Belediyesi eski başkanı Mustafa Akaydın döneminde yayınlanan kitaplar Menderes Türel’in yeniden göreve gelmesi ile depoya kaldırılmış. Bu kitapların arasında okurlarla hiç buluşmamış, yani matbaadan yeni çıkmış kitaplar da varmış.
Depoya konulup çürümeye terk edilen kitapların listesi oldukça uzun. Dr. Attila Erden’in “Andızlı’nın Anlattıkları”, Hüseyin Çimrin’in “Atatürk Antalya’da”, “Antalya’nın Çocuk Oyunları” ve “Antalya Efsaneleri”, Yrd. Doç. Dr. İsmail Gökhan Deniz’in “Antalya Bitkileri”, Cenap Aydınoğlu’nun “Antalya Belediye Tiyatrosu’nun 30. Yıl Kitabı”, Ali Yıldız’ın “Göç Kültüründen Yolda Kalan: Sarnıçlar Seyahatnamesi”, Dr. Tamer Albayrak’ın “Antalya’nın Kuşları”, Evren Dayar’ın “Antalya Belediye Tarihi 18681923” ve “Gazetelerde Yazılı Tarih”, Dilek Metin Sert’in “Kentimiz, Kendimiz Geçmişimiz”, Cevahir Özgüler’in “Antalya SivilToplum Örgütleri Tarihi”, Mikail Duggan’ın “Siyah Kalem Antalya’da” ve Aksu Köy Enstitüsü ile ilgili yazılarından oluşan “Karanlık Sokakta Aydınlanma/Aksu Köy Enstitüsü” (bkz. antalyakorfez.com/guncel/11778/2/akaydinlikitaplaradepocezasi).
Depoya kaldırılan tüm kitaplar Antalya Kent Müzesi’nin yayınları. Antalya Kent Müzesi Menderes Türel’in önceki dönem yaptığı önemli kültür yatırımlarından. Antalya Kent Müzesi ve Kent Belleği Merkezi “Antalya’nın kültürel değerleri ile tarihini yansıtan öncelikli malzemenin saptanması, toplanması, kataloglanması, onarılması, uygun koşullarda korunması, sergilenmesi ve bunlarla ilgili yayınların yapılması  kentsel kültürel üretimin artırılması” amacıyla kurulmuş. Şehir müzeciliği alanında Türkiye’de bulunan “iyi” örneklerden sayılıyor. Kentin belleğini oluştururken toplanan malzemeyi kitaplar halinde yayımlamak da çağdaş müzeciliğin gereklerinden.
Antalya Kent Müzesi’nin internet sitesinde depoya kaldırıldığı belirtilen kitapların birkaçını görebiliyoruz (bkz. antalyakentmuzesi.org.tr/kitapkaitapcikvekataloglar). Ama kitapların çoğunun yayınlandığı bile duyurulmamış.
Müzenin kuruluşunda Menderes Türel ve dönemin Akdeniz Üniversitesi Rektörü Mustafa Akaydın birlikte çalışmış. Akaydın Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı olunca projeyi sürdürmüş. Depoya kaldırılan kitaplar da Akaydın döneminde yayımlanmış. İçlerinde Büyükşehir Belediyesi eski Başkanı Mustafa Akaydın’ın önsöz ve fotoğraflarının bulunması nedeniyle kitapların depoya kaldırıldığı görüşü hâkim.
Türel’le Akaydın arasında büyük bir kavga olduğu, karşılıklı demeçlerle başlayan sürecin davalaşmaya kadar vardığını biliyoruz. Piyano Festivali’nde yaşananlar, Altın Portakal Şiir Ödülü’nün verilmemesi, Ansan’ın yerinden edilmesi, festivalleri gerçekleştiren Aksav’ın işlevsizleştirilmesi gibi sanat alanında da yansımaları oldu bu kavganın.
Menderes Türel’in iş neden bu noktaya geldi, neden kendi projelerimi Akaydın sürdürdü diye yok ediyorum, neden ben sanat düşmanı, kitap yasakçısı gibi algılanıyorum diye düşünmesinde fayda var. Menderes Türel kendi olumlu imajını yok etmekle kalmıyor, bir bölümünü kendi yaptığı Antalya’nın kültür varlığına da yazık ediyor.