Sabahattin Ali’ye çocukken arkadaşları Sabah Yıldızı derler. Nedeni sabah erkenden kalkıp okumaya başlaması. Şimdi Sabahattin Ali’nin yaşamöyküsünü anlatan ve aynı adı taşıyan bir belgesel var.

Cumartesi günü Barış Manço Vapuru’yla Kadıköy’e geçtim ve Barış Manço Kültür Merkezi’nde bu belgeseli izledim. Eylül ayında ilk gösterimi yapılmıştı, bir türlü izleyememenin üzüntüsünü yaşıyordum. İzleyince daha da üzüldüm. Ama olsun. İyi ki izledim, Sabahattin Ali okurlarının artan grafiğini orada da gördüm. Sabahattin Ali’yle ilgili bilgilerimi gözden geçirmiş oldum.

Salon neredeyse doluydu. Bir kültür merkezinde ücret ödeyerek izlenen bir belgesel film için bu durum fena sayılmazdı. Çünkü dizi film tutsağı haline getirilen topluma belgesel izletmek kolay değildir. Onun kitaplarının her yıl daha da artan okuru gibi, Sabahattin Ali’nin, ölümünün ardından 65 yıl geçmiş olmasına karşın unutulmadığını, yeni genç okurlar kazandığını gördüm, sevindim.

Sabah Yıldızı belgeseli, Kültür Müdürü Erdoğan Kantürer’in elinde upuzun bir sopa ile Kırklareli ormanları içinde Sabahattin Ali’nin öldürülmüş halde bulunduğu yeri göstermesiyle başlıyor, ardından onu bulan çoban Hüseyin Baş’ın anlatımında, kızılcık ağaçlarının altına gömüldüğünü söylemesiyle ilerliyor. Kızı Filiz Ali’nin, babasının yaşamöyküsünün önemli dönemeçlerini belgesel boyunca anlatmasıyla, bu başlıklar altında da onu tanıyan arkadaşları, komşuları, öğrencileri, sevgililerinin konuşmasıyla; öykülerinden, şiirlerinden, mektuplarından alıntılarla trajik sonlanan, bir o kadar da korkusuz, verimli ve sıcak yaşam serüveni ortaya konuyor. Öldürüldüğü yerle başlayıp öldürülmesinin yankılarıyla bitiriliyor. Bu belgeselde babasına hayran bir Filiz Ali, kızını çok seven, karısına âşık bir baba, genç kızların gözdesi şıpsevdi bir sevgili, ülkesinin sorunlarına ilgisiz kalmayan, özgürlük ve demokrasi savaşçısı bir aydın portresi ortaya çıkıyor.

Doğduğu yer Ardino’dan arkadaşı Şinasi Hasanov, onun doğduğu evi gösteriyor. O, bugün Bulgaristan sınırları içinde kalan Balkan Savaşı öncesi adı Eğridere olan bu kentte doğup daha sonra Gümülcine’ye taşınan, oradan Rumeli’ye elveda diyerek Edremit’e yerleşen göçmen bir ailenin çocuğu. Gazi İlkokulu’na gidiyor. Babasının arkadaşı Ruhi Necip Sağdıç’ın oğlu fotoğraf sanatçısı Ozan Sağdıç, Sabahattin Ali’nin yaşadığı evi Filiz Ali ile birlikte geziyor ve o yılları anlatıyorlar.

Konya’dan öğrencisi Mustafa Tanrıkul, “Biz şehit çocuklarıyla her zaman ilgilendi. Bize insanlığı o öğretti” derken kötü insanlar yüzünden de ilk kez yargılanıp ilk cezasını Konya’da alıyor ve Sinop Hapishanesi’nde yatıyor. “Geçmiyor günler geçmiyor” diye şiirler yazıyor.

Sabahattin Ali’yi tanıyan Rasih Nuri İleri’den Mehmet Başaran’a, Cüneyt Gökçer’den Altan Öymen’e, Hıfzı Topuz’dan Halet Çambel’e kadar yirmi dolayında yazar, sanatçı, bilim insanı konuşuyor. Zülfü Livaneli’nin şu sözü belki de belgeselin amacıyla çakışıyor: “Sabahattin Ali’yi öldürenin gerçek katili ortaya çıkarılsaydı, bugün 30 bin faili meçhul cinayet olmazdı.” Bunda tüm hükümetler suçlu. CHP milletvekili Mustafa Gazalcı, 2003, 2004’te iki kez “cinayet aydınlatılsın” diye soru önergesi veriyor ama boşuna, yanıt bile alamıyor.

Belgeselde son kareler olarak çocuğunu arayan Cumartesi Annelerinden birinin bir elinde Sabahattin Ali pankartı diğer elinde megafon, yetkililere katilleri bulma çağrısı yer alıyor. Umarım bu alanda da işlevi olur. Yapımcı ve yönetmen Metin Avdaç’ı kutluyorum. “Özgürlük yolunda hayatını kaybedenlere” adadığı bu belgesel umarım, sevgiye de katkı sağlar, barışa da…

Sabahattin Ali, “Genç Arkadaş” başlıklı yazısında diyor ki: “Yurdunu, milletini dünyada her şeyin üstünde tut. Bütün varlığını, bu toprakları şenlendirmek, bu topraklar üstünde yaşayan insanların yüzünü güldürmek yolunda harca.”

Sabahattin Ali yaşamı boyunca insanı sevdi, bu sevgiyi yüceltti. Çünkü o sadece Sabah Yıldızı değil, yazı dünyasının, insanlığın da yıldızıydı. Bu belgesel onun bir özeti…