Önceki hafta Mehmet Aksoy’un yaptığı İlhan Selçuk ve Cumhuriyet Aydınlanmasını Yaratanlar Heykeli’nin aydınlanmanın yılmaz savunucusu İlhan Selçuk’un aramızdan ayrılışının ikinci yıldönümünde gerçekleştirilen açılış törenindeydim. Beşiktaş Belediyesi’nce Ulus’a konan heykelin açılışını CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu yaptı: “O bir aydınlanmacı, devrimci, katıksız Mustafa Kemalciydi. Hayatının hiçbir döneminde düşüncelerinden ödün vermedi” dedi.

Kalabalık nedeniyle heykeli yeterince yakından görememiştim. Daha sonra yeniden gidip heykele yakından baktım, elimi sürdüm. ‘Pencere’sinden geleceğe bakan İlhan Selçuk’un gülümseyen ve biraz da hüzünlü yüzünü, İlhan Selçuk’u izleyen, gözleyen - Cumhuriyetin aydınlanmasına katkı veren Mustafa Kemal, Tevfik Fikret, Uğur Mumcu, Aziz Nesin, Muhsin Ertuğrul, Hasan Âli Yücel, Can Yücel, Turhan Selçuk, Muazzez İlmiye Çığ, İsmail Hakkı Tonguç, Halikarnas Balıkçısı, Vasıf Öngören, Sabahattin Eyüboğlu, Deniz Gezmiş, Melih Cevdet Anday, Oktay Rifat, Türkân Saylan, Genco Erkal, Rutkay Aziz, Tarık Akan’ı - gördüm. Taşa bu denli hayat veren Mehmet Aksoy’un figüratif heykel sanatının önde gelenlerinden biri olduğunu daha da iyi anladım.

Aslında Aksoy, heykeltıraş olarak ilk adımlarını önce doğa tutkusuyla atıyor. Doğaya tutkusu 1960-1970 arasında yaptığı yapıtlarla başlıyor. 1970-1980 arası ise, sosyal ve siyasal ortam, Aksoy’un figürlerinde yer alıyor. 1980-1990’da barış ve sevgi teması öne çıkıyor. 1990’dan sonra günümüze kadar geçen sürede ise, insan-doğa bütünlüğünün bozulmasına Aksoy’un gösterdiği tepki heykellerine yansıyor. Mitoloji yoğun olarak ortaya çıkıyor. Yurtdışından dönüp de doğanın içine, Polenezköy yakınlarındaki Cumhuriyet Köyü’nde ‘Böcek-ev’ dediği atölye/evine yerleşip yaşamaya, heykel yapmaya koyulunca da Türkiye’nin acı gerçekleriyle karşılaşıyor. Bu nedenle yakın dönem çalışmalarını doğaya ve yanı sıra da barışa adayan Aksoy’un “İlhan Selçuk ve Cumhuriyet Aydınlanmasını Yaratanlar Heykeli”, başlı başına bir başyapıt olarak karşımızda duruyor. Heykeli seyrederken, düşüncelerim 2 Temmuz’a gidiyor. Yazar arkadaşım Sadık Aslankara, geçen haftaki yazısında (Cumhuriyet Kitap Eki, 28 Haziran), bu günün Dünya Aydınlanma Günü olmasını öneriyordu.

2 Temmuz’da Madımak Otelinde yanan yalnızca 33 aydın olmadı, aslında ülkenin geleceği de yandı, insanlığın insan olarak geliştirdiği değerleri de yandı.

Bu nedenle 2 Temmuz’a evrensel bir boyut kazandırıp Dünya Aydınlanma Günü denmesi ve bu günün etkin olarak kutlanması çok yerinde olur. Bu açıdan kalemini ve ömrünü aydınlanmaya adayan İlhan Selçuk ve Cumhuriyet Aydınlanması Heykeli de büyük önem taşıyor. Aradan geçen 19 yıl, bize 2 Temmuz Madımak acısının asla unutulamayacağını gösterdi. Nasıl unutulur ki… Kim acısını unutabilir ki… Hele de suçluların bir kısmının yakalanamamış, bir kısmının yeterince cezalandırılamamış olması, toplumun vicdanını sürekli kanatmaktadır. Yakalanamayan, yakalanması istenmeyenlerin yargıdan kaçırılması, zamanaşımı nedeniyle kurtarılmak istenmesi utanç vericidir.

Dünya Aydınlanma Günü toplumun temiz duygularının mihengi olarak topluma yol gösterecektir. Karanlığa itilmelere karşı uyarıcı olacaktır. Tıpkı İlhan Selçuk ve Cumhuriyet Aydınlanmasını Yaratanlar Heykeli’nin işlevi gibi bir bilinç taşıyıcılığı yapacaktır. Bizi yılda bir kez bile olsa, karanlığa karşı birleşmeye, güçlenmeye çağıracak, el ele olmamızı sağlayacaktır. Bu duygularla İlhan Selçuk ile Madımak’ta yitirdiklerimizi sevgi ve özlemle anarak, Dünya Aydınlanma Gününüzü kutluyorum. Evrensel sanatçı Mehmet Aksoy’u da aydınlanmaya katkısı için yürekten alkışlıyorum.