ABD’de konut sektöründe yaşanan ve tüm dünyayı etkileyen kriz neoliberal ekonomiyi sarstı.

Krizden etkilenen büyük mü büyük iki şirkete, Fanny Mae ile Freddie Mac’e devlet el koydu. Birinin başına Vietnam’da, yani ülkesinden binlerce kilometre uzakta “birikim” sahibi olmuş bir eski askeri, deneyimli Herbert Allison’u getirdi. Allison, ayrıca Enron skandalının da sorumluları arasındadır.

Freddie Mac’in başına getirilen David Moffett ise, Bush ve Ladin ailesi arasındaki “ticari” ilişkilerle meşhur olmuş, Türkiye’de de bu yıl gemi yapım sektörüne giren Carlyle Grup’un üst düzey danışmanlarından. Mortgage krizi nedeniyle batma noktasına gelen sigorta devi MBIA’nın da yöneticiliğini yapmış. Deneyimli yani!

Yani ne olmuş? Krizi çözmek için, şirketleri kurtarmak için çok, ama çok uygun kişiler seçilmiş.

Bu işleri iyi bilenleri bulmuşlar.

***

Neoliberal ekonomi, “çağdaş” devlet yönetimi böyledir.

Sistem böyle işler.

Vahşi olacaksın, vurdun mu ses getireceksin, yarayı ateşle dağlayacaksın.

Finans dünyası piyasa ekonomisine, şu adı belli kapitalizmin yeni düzenine geçmeden önce böyle değildi. Kapitalizm olgunlaşmış, piyasa ile devletin, şirketlerle, siyasetin yasal düzeni kurulmuştu.

Devlet ne içindir? Düzeni koruyup kollamak, hizayı bozanlara piyasa adına “doğruyu” göstermek için. Özellikle Avrupa, bu konuda biriktirdiği deneyimlerle iyi gidiyordu. Sosyalist dünya ile giriştiği kavga, bir ölçüde onu da terbiye etmişti. İşçileri, emekçileri “sapık akımlara” kaptırmamak için olabildiğince “sosyal” olmayı uygun buluyordu.

Serbest piyasa aktörlerinin de sistem işlediği için itirazları yoktu bu düzene. Önce Ada bozuldu. Sonra Kıta.

Uzaklardan, Amerika’dan esen neoliberal rüzgâr devletle sermaye arasındaki eski düzeni bozdu.

Eski Alman Şansölyesi muhafazakâr Kohl’e hep acımışımdır. Partisine daha fazla bağış toplamak için yasaları zorladı, ikinci bir banka hesabı açtı. Devirdiler. Oysa cebine bir pfennig bile girmemişti. Esen rüzgârlar “sosyal demokrat” Schröder’i iktidara taşıdı. Kohl yeni düzeni anlayamamıştı, Schröder anladı.

Sosyal demokrattı, neoliberal sosyal demokrat oldu!

Tıpkı bizim birbirine girmiş kavramlarımız; neoliberal komünist, muhafazakâr demokrat, demokrasi hayranı diktatör. AKP hayranı solcu gibi.

Kapitalizm eski vahşi günlerine neoliberal politikalarla böyle döndü.

Bu vahşi dönemde paranın sistemdeki yeri belirleyicidir. Araç değil yönetici konumundadır. Finans sektörü sektörlerin anası, babası, baş belasıdır.

***

Finans dünyası siyasetçisinin tahammül edemediği şey eleştiridir. Basını bu yüzden sevmez. Magazine bayılır. Kriz lafından nefret eder. Gelip çattığında yapacağı ilk iş krizi krizle temizlemektir.

Fanny Mae batıyor mu?

Eski deniz teğmeni, Enron sabıkalısı Allison’u getir başına. Freddie Mac zor durumda mı? Bin Ladin - Bush ortaklığının ünlü şirketi Carlyl’de adam mı yok, Moffet ne güne duruyor?

Parti yönetimine Dişli biri yakışmaz mı? Yakışır. Medya işi bozuyor mu? Canını mı sıkıyor? Nasıl olsa medya patronları başka işleri nedeniyle muhtaçtırlar sana. Şantajın en çok kullanıldığı ve mubah olduğu bu vahşi piyasada sıkma canını.

Diyelim böyle zamanlarda sıkı bir basın özgürlüğü lazım, getir başına eski bir Deniz Feneri müdürünü, olsun bitsin.

***

Ne ilgisi var, ABD ile Türkiye’yi birbirine karıştırdın, diyeceksiniz. Yok karıştırmadım. Küresel dünyanın sınır tanımadığını, ulusun mulusun önemini yitirdiğini siz söylemediniz mi?

İnanıyorum. Bu bapta sınır mınır yoktur. Neoliberal bela üslupta, yöntemde ne sınır, ne kural tanır. Gözünü dört aç, şu her gün biraz daha köhneyen “yeni dünya”ya bak. Her şeyi sen keşfetmeyeceksin ya!

Kenarına bakıp bezini alacaksın, Amerikalıya bakıp...

e-posta: guray@cumhuriyet.com.tr