Mayıs ayı işsizlik oranları yüzde 13.2 olarak açıklandı. Veriler mayısta istihdam edilenlerin sayısının azaldığını gösteriyor ama işsizlik oranları hâlâ düşüş gösteriyor.

Türkiye İstatistik Kurumu yönetimine siyasi etki nedeniyle güvenin azaldığı bir ortamda, kurum üç aylık ortalamalar yerine aylık istihdam verileri açıklamaya karar verdi. Bu değişiklik kıyaslama yapılmasını zorlaştırırken pandemi nedeniyle uygulamaya konulan geçici işten çıkarma yasağı ve kısa çalışma ödeneği uygulamaları ile istihdama ilişkin veriler iyice karmaşıklaştı. 

İstihdam piyasasına girişler konusundaki tartışmalı yöntemlerin verileri gösterge olmaktan uzaklaştırdığı da kesin. Bu nedenle son mayıs ayı verilerinde gördüğümüz gibi, istihdam sayısı azalmasına rağmen işgücü piyasasından çıkışlar daha fazla arttığı için işsizlik oranlarında düşüş yaşanıyor.

İstihdam edilenlerin sayısı 2021 yılı mayıs ayında bir önceki aya göre 216 bin kişi azalarak 27 milyon 844 bin kişi, istihdam oranı ise 0.4 puanlık azalış ile yüzde 43.8 oldu. İşgücü ise aynı ayda nisana göre 481 bin kişi azalarak 32 milyon 81 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0.8 puanlık azalış ile yüzde 50.5 olarak gerçekleşti. Bu nedenle manşet işsizlik oranı yüzde 13.2’ye düştü.

15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 2 puanlık azalışla yüzde 24, istihdam oranı 0.1 puanlık artışla yüzde 31.9 oldu. Bu yaş grubunda işgücüne katılma oranı ise bir önceki aya göre 1.1 puan azalarak yüzde 41.9 seviyesinde gerçekleşti.

Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı 2021 yılı mayıs ayında bir önceki aya göre 0.2 puan azalarak yüzde 27.2 oldu. Geniş tanımlı işsizlik olarak bilinen bu oranın bile istihdama katılımda düşüş gözlendiği için düştüğü anlaşılıyor.

Yaşanan gerçeklere rağmen TÜİK istihdam rakamlarında her açıdan yaşanan gelişmeler, ister istemez kamuoyunda bu verilere olan güvensizliği artırıyor. TÜİK’in yöntemleri ve alınan verilerle ilgili bir yanlışlık ya da kasıtlı bir düzeltme yapıldığı endişeleri de bu nedenle artıyor.

TÜİK’in verilerinin karmaşıklığına karşılık CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü olan eski Hazine Müsteşarı Faik Öztrak’ın söyledikleri aslında gerçek tabloyu ortaya koyuyor. Öztrak, sosyal medyadan yaptığı paylaşımda, başkanlık sistemine geçişten sonra geçen üç yıl içinde gerçek işsizlik oranının yüzde 16.2 iken mayıs ayında yüzde 27.2 olduğunu hatırlatıyor. Gerçek işsiz sayısının son üç yılda 5 milyon 528 binden 9 milyon 671 bine çıktığını, başkanlık sisteminde geçirdiğimiz üç yılda işsiz sayımızın 4 milyon 143 bin kişi arttığını belirtiyor.

AĞUSTOSTAN SONRA TABLO NETLEŞEBİLİR

İstihdamla ilgili veriler gösterge olmaktan çıkarken tahmin yapmanın zorlaştığı da kesin. Daha önce kısa çalışma ödeneği ve geçici işten çıkarma yasağı uygulamaları yürürlükten kalktıktan sonra asıl tablonun görülebileceği, sık sık konuşulmuştu. Bununla birlikte uygulamalar yürürlükten kalktığı zaman işsizlik oranlarında ciddi artışlar görüleceği tahminleri de yapılmıştı.

Mayıs ayına baktığımızda yaşanan kapanmalar ve bayram tatili nedeniyle normal olarak işsizlik oranlarında artış bekleniyordu. Belli ki haziran sonunda sona eren kısa çalışma ödeneği ve işten çıkarma uygulamaları mayıs ayında istihdamı olumlu etkilemiş. Buradan yola çıkarak kısmi açılmaların başlandığı uzun tatili olmayan haziran ayında gelecek verilerle birlikte işsizlik oranlarındaki düşüşün süreceği söylenebilir. 

İstihdamda asıl artışların ise temmuz ayından itibaren görülmesi bekleniyor. Çünkü istihdamın büyük yükünü çeken hizmetler sektörü tam kapasite ile temmuzdan itibaren çalışmaya başladı. Ayrıca turizmin temmuz başından itibaren açılması da istihdama önemli katkı yapacaktır.

Peki, işletmeler pandemi boyunca uygulanan teşvikler nedeniyle işten çıkarmadıkları işçileri şimdi ne yapacaklar? Türk Hava Yolları’nda gördüğümüz gibi işten çıkarmalar yaşanması kaçınılmaz. Ancak özellikle temmuzdan itibaren oluşacak ilave istihdamın işten çıkarmalardan daha fazla olması da işsizlik oranlarındaki artışı engelleyecek diye bekleniyor. Bununla birlikte işsizlik oranlarında yaşanan iyileşmelerin önümüzdeki dönem artarak sürmesi muhtemel gözüküyor.

İstihdam ve verimlilik ilişkisi konusundaki veriler ve yapılacak hesaplar da iyice karıştı. Mevcut istihdam verilerine bakıp sosyal güvenlik kurumu aktüeryal denge tahminleri yapmak, azalan işsizlik fonuna ilişkin projeksiyon oluşturmak da artık çok zor. Bu geçici uygulamalar ortadan kalktı ama geçici uygulamalar nedeniyle yeni işten çıkarılacakların bir bölümünün işsizlik fonundan faydalanma hakkı olmayacak, ayrıca normal sigorta primleri yatırılmadığı için ileride emeklilik hesaplarında mağduriyetler söz konusu olacak.