Murat Somer, Türkiye’de Kürt sorununu sadece tarafsız ve tarihsel bir yaklaşımla, bilimsel açıdan irdelemiş değil, aynı zamanda, hiçbir olumsuz gerçeğe arkasını dönmeden, somut çözüm önerileri de oluşturmuş bir düşünürdür.
Tarihte yapılmış hatalardan kaynaklanan güvensizlikleri doğru teşhis etmiş, güncel tutum ve davranışlardan kaynaklanan sorunları görmezden gelmemiş, uluslararası konjonktürü de dikkate almış ve somut, gerçekçi ama zorunlu olarak uzun dönemli çözüm önerilerini dile getirmiştir...
Arkasında yıllarca sarf edilen bir emeğin yattığı kitapta uzun uzun irdelenmiş olan, burada tartışmaya açtığım mektubunda ve sonrasında yolladığı açıklamada belirttiği ayrıntılı çözüm önerilerinin kaba hatlarla özeti şu:
Sorun bir rejim sorunu olduğu için ancak toplumsal ve ekonomik sosyal adalet ilkeleri çerçevesinde yeniden inşa edilecek bir demokratik düzenle birlikte ele alınabilir.
Kürt meselesini de içeren rejim sorunlarını çözmek için, somut özgürlük ve sorun alanları üzerinden partiler arasında (ittifak değil) işbirliği yapılmalıdır.
Bu işbirliği, şimdilik CHP ve HDP arasında, adım adım, somut konular üzerinde gerçekleştirilebilir gibi görünüyor.
Kürt sorunu da bu yöntemle, yetkili temsilciler arasındaki güven duygusunu da yeniden inşa edecek şeffaf müzakerelerle, çözüm yoluna girebilir.

***

Bu mektup üzerine başlattığım tartışmalara katılan Cumhuriyet okurlarının belli bir tarihe kadar olan ve paylaşılabilir nitelik taşıyan iletilerini, kısa özetler veya alıntılar olarak okurlarımla paylaştım.
Her mektubu farklı ve saygın bir görüş olarak aktardım; hiçbir mektubun arkasına kendi yorumumu ayrıca eklemedim.
Şimdi soğukkanlı bir gözle ile bu mektuplara baktığımızda şöyle bir sınıflama görmek olanaklı:
1) Sorunun Kürt milliyetçiliğinden ve PKK terör örgütünün varlığından kaynaklandığına inananlar; genellikle güvenlikçi öneriler öne sürüyorlar.
2) Sorunun Türk milliyetçiliğinden ve tarihi olarak Kürtlerin ezildiğinden kaynaklandığına inananlar; genellikle ayrılıkçı öneriler öne sürüyorlar.
3) Sorunun temelinde milliyetçilik ideolojilerinin yattığını ve bunların terk edilmesi gerektiğini önerenler; çözüm için gerçekçi önerileri belirsiz.
4) Sorunun bir emperyalist oyunundan kaynaklandığını düşününler; kötümserler ve güvenlikçi önlemlerden yanalar.
5) Somer’in önerilerinin ütopik ve uygulanamaz olduğunu düşünenler; kötümserler, yakında bir çözüm göremiyorlar.
6) Somer’in önerilerinin akılcı, doğru, gerçekçi ama uygulanmalarının çok zor olduğunu düşünenler; uzun vadeli bir rejimi demokratikleştirme ve çözüm sürecinin önümüzde olduğunun farkındalar; çok ihtiyatlılar.
7) Bir de hiçbir kategoriye girmeyen, çok özgün öneriler içeren farklı mektuplar vardı. Herhalde okurlarım onlara da dikkat etmişlerdir.

***

Bana gelince...
Bugüne kadar bu konuda çok yazdım:
Sorun, esas olarak bir demokrasi ve insan hakları, dolayısıyla bir rejim sorunudur.
Esas olarak Somer’in önerilerinin, mevcut durum çerçevesinde yapılabilecek en somut ve gerçekçi öneriler olduğunu düşünüyorum.
Kadın hakları, emekçilerin hakları, medya özgürlüğü gibi somut sorunlar üzerinden (ittifak değil) işbirliği yapabilecek partilerin bir araya gelmesiyle Kürt sorununun çözümü için de adımlar atılabilir. Zordur ama olanaksız değildir.
Sorun, şeffaf yöntemlerin, temsil kabiliyeti olan partiler tarafından kamuoyunun gözü önünde kullanılmasıyla çözüme doğru götürülebilir.

***

Ne yazık ki AKP iktidarı, 2002’den beri, yanlış politikalarla, sorunu daha büyütmüş ve karmaşıklaştırmıştır.
En sonunda da çözümü, Başkanlık Rejimi’ne endeksleyerek, konuyu iyice içinden çıkılmaz hale getirmiştir.
Bu durumda, aklın sesine kulak veren insan bulmak zordur ama ben, Murat Somer gibi gençleri görünce umudumu yitirmiyorum.