Hiçbir uygar ülkenin 20. ve 21. yüzyıl yurttaşları, ülkelerinin (dillerinin) 19. ve daha önceki birkaç yüzyıldaki edebiyatını okuyup anlamada güçlük çekmez.

Shakespeare, Molière, Goethe, Dante, Puşkin vb. önceki yüzyılların yazar ve şairleri, ait oldukları dillerin bugünkü kuşaklarınca (dil bakımından) bir güçlüğe yol açmaksızın okunup anlaşılırlar.

Bizim için bu ne yazık ki böyle değildir. 

Bugün örneğin genç bir liseli halk edebiyatımızı elbette anlayacaktır.

Çünkü pırıl pırıl bir Türkçeyle yaratılmış bir edebiyattır.

Divan (ya da Osmanlı) edebiyatına gelince iş değişir.

Bu edebiyat (birkaç istisnası dışında) ancak uzmanlarınca okunup anlaşılabilir.

Uzman olmayan bir meraklı ancak Osmanlıca-Türkçe sözlük yardımıyla bu işe girişebilir.

Merakı çok fazla da değilse bir süre sonra bu işten vazgeçecektir.

Kimlerine göre bu kopukluğun sorumlusu Cumhuriyettir.

Öyle ya Cumhuriyet eğitimde Arapça-Farsça kırması bir dil olan Osmanlıca yerine, halkın konuştuğu Türkçeyi esas aldı.

Bunun yapmanın da ötesine geçerek Türk dili araştırmalarını Türkçenin bütün kaynaklarına kadar genişletti...

Peki ne yapmalıydı?

Cumhuriyet karşıtlarına göre Osmanlıca korunmalıydı.

Daha da öteye geçerek şöyle demekteler ya da demeliler:

Halk da Osmanlıca öğrenmeliydi.

Edebiyatımız Osmanlı edebiyatının devamı olmalıydı.

Türkçe halkın konuştuğu sıradan bir köy, sokak, kenar mahalle vb. dili olarak kalmalıydı...

Sonunda da yok olup gitmeliydi...

Henüz dillerindeki tam olarak böyle değilse de akıllarında ve kalplerindeki kuşkum yok ki budur.

Osmanlıcaya, divan edebiyatına karşı mıyım?

Bir dile, bir edebiyata karşı olmak için deli olmak gerekir.

Fakat Osmanlıca ve divan edebiyatı artık geçmiştedir.

Hem öyle bir geçmiş ki dil engeli nedeniyle bugüne bir yararı olamaz.

Ancak uzmanların, meraklıların ilgi ve araştırma alanının konusudur.

Edebiyatımız pırıl pırıl bir Türkçeyle yaratılmış büyük, çağdaş bir edebiyattır ve bugün bu edebiyat, geçmişten (halk edebiyatı kaynağı dışında) el alamamış olmasına karşın dünyanın herhangi bir ülkesinin (dilinin) edebiyatıyla boy ölçüşecek düzeydedir.

Bunu çok büyük ölçüde Cumhuriyete borçluyuz.

Ama sadece Cumhuriyete değil.

1899’da yayımladığı “Türkçe Şiirler” adlı kitabıyla Mehmet Emin Yurdakul bu alanda en büyük saygıyı hak ediyor.

Ziya Gökalp Türkçe edebiyat konusunda büyük çaba harcamıştır.

Bu savaşımda ben, hem dil hem edebiyat bakımından en büyük ve öncü yeri Genç Kalemler’e, onlar arasında da Ömer Bedreddin'e veririm.

Çağdaş Türk öykücülüğünün kurucusu odur.

Sabahattin Ali başta olmak üzere, kendisinden sonraki bütün kısa öykü yazarlarımızın ustasıdır.

Yeri gelmişken bu vesile ile doğum yeri olan Gönen’in kent yöneticilerine seslenmek isterim.

Ömer Seyfettin için orada ne yapılıyor?

Orada bir Ömer Seyfettin anıtı var mı?

Böyle bir anıt hem de Gönen’in en büyük alanında olmalıdır.

Çocuklarımız onu merak etmeli, sonucunda da anadillerinin doyumsuz tatlarına ulaşmalıdır.

Cumhuriyetle birlikte Türk şiiri hızla anadilin kaynaklarına yöneldi.

Yahya Kemal’in büyük sentezini Beş Hececiler, Ömer Seyfettin, Kemalettin Kamu, Necip Fazıl gibi şairler izledi.

Ardından Nâzım Hikmet’in büyük devrimi, Dağlarca, Orhan Veli’ler geldi. Onların sonrasında da çağdaş şiirimizin başkaca ustaları, birlikte ya da birbiri ardına sökün ettiler.

Türk şiiri bugün dünya şiiriyle boy ölçüşecek düzeydedir.

Öykülüğümüz, romancılığımız, oyun yazarlığımız, tiyatromuz, sinemamız için de aynı şeyi gönül rahatlığıyla söyleyeceğim.

Cumhuriyet yazını en başından bugünlere, Yakup Kadri’den, Halide Edip’ten Sabahattin Ali’ye, Aziz Nesin’e, Yaşar Kemal’e günümüzün en genç yazarlarına kadar, çağdaş modern bir edebiyattır ve bütün bunları Cumhuriyete borçluyuz.

Yazıyı gazeteye gönderip Foça’dan İzmir’e hareket ediyorum. Konak’ta bu konuyu ayrıntılarıyla konuşmak için... Ama okurlarımla da paylaşmak istedim...