Futbolun geldiği noktayı anlattığım yazı dizisinin üçüncüsünde yine farklı detaylardan bahsedeceğim. Üst düzey liglerde mücadele eden 740 Avrupalı kulübün toplam gelirlerine göre Avrupa futbol gelirlerinin yüzde 58’i (17.2 milyar Avro) 5 büyük ligin (merkez liglerin) kulüplerine gidiyor. 740 kulübün sadece 98’i Avrupa futbol gelirlerinin neredeyse yüzde 60’ını kendi aralarında paylaşıyor. Diğer 642 kulüp kalan yüzde 42’lik geliri aralarında bölüşüyor.

Transfermarkt sitesindeki verilerden (kadro değerleri üzerinden) hesaplayarak oluşturduğumuz 41 milyar Avro’ya ulaşan Avrupa futbol varlıklarının yüzde 66’lık bölümü olan 29 milyar Avro’luk servet, merkez lig kulüplerince paylaşılmakta. Diğer 50 ülkenin sahip olduğu varlık tutarı 12 milyar Avro civarında.

Finansal futbol ile küreselleşmek daha önemli hale geldi. Çünkü gelirlerin önemli bir kısmı -özellikle deniz aşırı yayın ve sponsorluk gelirleri- uluslararası gelirlerden oluşuyor. Nitekim dünyanın en küresel ve en çok tanınan 12 kulübünün ticari ve yayın gelirleri, küreselleşmenin etkisiyle 2000’e göre 2021- 22 döneminde sekize katlandı. Yine, Avrupa’nın 700 profesyonel kulübünün ticari ve yayın gelirleri bu dönemde 3.6 milyar Avro artarken, bunun en az 2 milyarlık kısmı küreselleşme etkisiyle ülke dışından gelmeye başladı

Çevre liglerdeki Rusya, Hollanda, Portekiz, Türkiye, İskoçya, Belçika, Avusturya, sportif, ekonomik, finansal performansta, Avrupalı diğer çevre liglerden ayrışmış olmakla birlikte, merkez lig statüsüne erişememiş, ancak diğer çevre liglerden de farklı rekabet üstünlüğüne ulaşmış liglerdir. Bu ligleri yarı çevre ligler olarak nitelendirebiliriz. Bu ligler ekonomik, finansal ve lig değerleri bakımından diğer çevre liglerden ayrılmaktadır.

Merkez ligler, Avrupa futbolunun parasal gelirlerinin yüzde 50’den, sportif anlamda ise kupaların yüzde 90’ından fazlasını kendi ülkelerine götürdü. İngiltere Premier Lig, İspanya La Liga, Almanya Bundesliga, İtalya Serie A, Fransa Ligue 1 ekonomik ve finansal anlamda olduğu gibi sportif olarak da Avrupa futbolunu domine ediyor. Nitekim, 1992-2023 arası Şampiyonlar Ligi, Avrupa Ligi ve Konferans Ligi olarak toplam kupanın 86.4’ü merkez lig kulüplerine gitti. Bu süreçte 32 Şampiyonlar Ligi kupasının sadece 2’si çevre lig kulüplerinin oldu. 2000’lerin başından bu yana UEFA tarafından yeniden tasarımlanan Avrupa futbolunda çevre ligler açısından iki önemli sonuç ortaya çıktı. İlki, çevre liglerde bu dönemde servet artış hızı, gelir artış hızının altında kaldı. İkinci önemli sonuç, çevre liglerde artan finansal krizler, çevre liglerin zararlarını büyütürken, servet birikim hızlarını düşürdü.