“Metal detektör” ile ilk kez Amerika’da 80’li yılların sonunda tanıştım! Yazın hafta sonlarında ailece deniz kıyılarına giderdik… Akşam olup toplanmaya başlarken plajın kumları üzerinde ellerinde metal detektörle dolaşan bazı tipler türerdi.

Bir akşam birisiyle konuştum. Aldığım yanıt şöyleydi:

 “Ben altın yüzük küpe, kolye, bozuk para arıyorum…”

Şaşırmıştım! “Plajda bunlar ne gezer” diye sorduğumda şu ikna edici yanıtı aldım:

 “Diyelim ki altın yüzük… Bay ya da bayan kumlar üzerinde kestirirken, parmağındaki altın yüzük sıcak güneş altında genleşir, parmağından düşer. Hissetmez… Ya da bazıları plajda alışveriş yaparken bozuk paralarını düşürürler… Ben onları da detektörle arar, yolumu bulurum…”

Bu olay Türkiye’de de 5-6 yıl önce başladı. Hatta bir İngilizin de plajlarımızda metal detektör kullandığı basınımıza yansıdı!

***

Örneğin Muğla’nın Fethiye ilçesinde yaşayan Feridun Aykut, detektörle sahilde dolaşıp altın takı gibi değerli eşya arıyor. Daha önce, başta elmas taşlı altın yüzük olmak üzere, birçok değerli eşya bulduğunu belirten Aykut, son seferde sadece bozuk para toplayabildiğini söyledi ve şunları ekledi:

“Ancak, burada, ‘hazine arıyor’ denilerek, 3 bin 600 TL para cezası kesildi. Hakkımı yasal yollardan aramak için dava açtım. Dava şimdi temyiz aşamasında... Yargıtay’ın kararı bozacağını düşünüyorum. Çünkü ben hazine aramıyorum. Detektörü gören yanlış anlıyor. Ben plajda altın arıyorum. Plajlar sit bölgesi, arkeolojik alan değil. İşlerimiz çok şükür iyi. Ama her geçen gün, bu işin meraklısı artıyor…”

***

Ölüdeniz ve Belce Kız plajları çevresinde de artık 20 kadar altın takı arayıcısının varlığı saptandı… Aynı olay Konyaaltı Plajı’nda da geçerli…

***

Dünyada, bu tür “hobi!” amaçlı metal detektörü kullanılıyor. Dünyanın birçok ülkesinde insanlar plajlarda, yaşam alanlarında düşürülmüş, kaybedilmiş, günümüzde kullanılan takı ve benzeri metal paralar dahil olmak üzere, bazı nesneleri bulmak için metal detektör kullanıyorlar…

***

Detektör üretimi, üretimin yapıldığı ülkelerin ekonomisine elbette katkı sağlıyor. Dünyada, şu anda binlerce insan, binlerce farklı tür, farklı marka detektör kullanıyor. Bazı metal detektörü üreticilerinin yıllık üretim ve satış adedinin 100 binin üzerinde olduğu söyleniyor. Bu da üretimin yapıldığı ülke ekonomisine katma değer yaratmaktadır. Üretim, bu ülkelerde birçok insana iş olanağı sağlıyor!

***

Madalyonun, bir de öteki yüzü ile tanışalım!

Birçok ülke yasaklamanın çözüm olmadığını bildiği için metal detektörü kullanımına “kontrollü serbestlik” adı altında izin veriliyor. Ancak birçok ülkede, askeri bölge, sit alanları ve mezarlık gibi yerlerde detektör kullanımı tamamen yasaklanmıştır.

Bazı Avrupa ülkelerinde kent içinde detektör kullanımı yerelce sınırlandırılmıştır. Burada temel hedef, denetimsiz detektör kullanımını ortadan kaldırarak tarihi eser kaçakçılığını yok etmektir.

Acaba bazı ülkelerde metal detektör kullanımı nasıl?

Avusturya: Bilimsel arkeolojik kazılar da bile “Federal Anıtlar Kurulu”ndan metal detektörü ya da başka araç kullanımından izin almak gerekiyor. Kişisel kazılara ise izin verilmiyor!

İsrail: 1978 Tarihli “Antika Yasası’nın 9a Bölümü”nde, izin almadan, kimse şahsi arazide antika bulma ya da antika ile ilgili herhangi başka bir araştırma için kazı yapamaz, aksi takdirde 3 yıl ya da 3.150 şekel para cezasına çarptırılır deniliyor.

“38. Bölüm”de ise herhangi bir yerde metal detektör ya da herhangi başka bir alet ile tesadüfi olarak bulunmuş, ya da arayan kişi antik eşyaların çıktığı yerde arama yaparken çevresinde yakalanmış ise kazı yapmak için geldiği sonucu çıkarılarak bu kişiye ceza verilir.

İtalya: Metal detektörü kullanmanın yasaklandığı bölgeler şunlar: Val D’Acosta, Toscana, Lazio, Calabria, Siciliya…          

İsveç: 1988 yılında çıkarılan yasanın 19. Bölümü’nde Gotland ve Oland’da yasaklanan metal detektörü vb. araç kullanımının şu anda tüm İsveç’e yayılması amaçlanıyor…