“Uluslararası Opus Amadeus Oda Müziği Festivali”nin yönetmeni Mehmet Mestçi, “Nino Rota ve Ennio Morricone müziklerinin konserine sizi davet etmek istiyorum” deyince sözü ikiletmedim.
Dünya sinemasının en sıra dışı müziklerini bestelemiş olan bu iki büyük İtalyan müzik yapımcısının unutulmaz notaları eşliğinde, yaşadığımız kâbus atmosferinden iki saat için olsun uzaklaşacaktım.
Benim gibi düşünen izleyici çok olsa gerek salon beklenmedik ölçüde doluydu. “Nino Rota Ensemble/Nino Rota Topluluğu” olarak bilinen beş kişilik İtalyan kadın orkestrasının, yönetmen Fellini anısına düzenlenen konserini orta yaş ve üstü kalabalık özellikle kaçırmak istememişti.
“Tüm zamanların en büyük, en etkileyici yönetmeni” olarak tanımlanan Fellini, gençlik için artık ne anlam ifade ediyor, günümüz gençliği Fellini’yi tanıyor mu bilmiyorum ama zamanında Fellini sinemasının filmlerini heyecanla beklemiş ve izlemiş olan bizim kuşağın insanları için perşembe gecesi Fulya Sanat’taki konser tam bir nostalji yolculuğu oldu.
Nino Rota, Fellini filmlerinin bestecisi.
Kendisi için Rota’nın taşıdığı önemi Fellini “Öyle büyülü atmosferlerin adamıydı ki” diyerek ifade edermiş: “Var olmayan kapılardan geçmeye çalışır; bir kelebek gibi pencerelerden kanatlanıp uçabilirdi!”
İşte şimdi bu dahi yönetmenin ölümünün 20. yılı anısına, o büyülü “kelebek etkilerini yaratan” müzikleri besteleyen müzisyeninin parçalarını icra eden topluluk tarafından bu konser veriliyor.
İki saate yakın süre her biri bizde ayrı anısı olan özel filmlerin, özel müziklerini dinleyeceğiz. “Cumhuriyet”in gazeteci-yazar kadrosundan önemli bir temsil grubuyla (Özlem, Mine, Orhan, Güray ve Egemen!) buradayız. Severek izlediğimiz filmlerin notalarını duyunca eski bir dostla buluşmuş gibi olduk.

Oyunbazlığın ve hüznün notaları

Aradan yıllar geçmiş. Bazı filmler sahne sahne aklımda…
“Amarcord”un ana teması olan ilk parçanın notaları yükselir yükselmez örneğin, gözlerimin önüne küçücük bir oğlan çocuğunun, tipik bir “Fellini kadını” olan koca memeli, koca popolu tütüncü kadın karşısındaki hayreti geldi.
Nino Rota, filmin müziğine yaşamın bu keşiflerini ve keşfe eşlik eden oyunbazlığı eklemiş sanki…
Tıpkı son parça olarak çalınan “Baba/Godfather” filminin müziğinde; Sicilya’nın limon ağaçları arasında yapılan bahçe düğününün mutluluğunun gözlerimizin önüne gelmesi gibi…
Rota, Fellini’nin yanında Visconti (Leopar) ve Coppola (Baba) gibi başka büyük yönetmenler için de müzik yapmış. Müzisyenle aynı adı taşıyan orkestra, onları da çaldı.
Leopar’ın notalarıyla da dünya güzeli Claudia Cardinale ile Alain Delon’un gençliklerinin göz kamaştırıcı ihtişamıyla yaptıkları unutulmaz valsi andık.
Bu sahnelerin her biri aslında sinema sanatının ölümsüz kareleri.
Yıllar sonra bu kareleri filmi hâlâ dün görmüş gibi hatırlıyorsak; bunu yalnızca yönetmenin dehasına değil, bu sahnelerin ruhumuza işlemesine aracılık eden müziğe borçluyuz.
İşte Nino Rota’nın müziğinin; İtalyan sinemasının büyük yönetmenlerine artı değer olarak kazandırdığı miras bu.

‘Edebi metinden daha önemli!’

Nino Rota Topluluğu; Rota’nın yanı sıra İtalyan sinemasının diğer büyük film müzikleri bestecisi Ennio Morricone’den de parçalar çaldı.
“Cinema Paradiso”, “Mission” ve en sevdiğim filmlerden biri olan “Bir Zamanlar Amerika”nın müziklerini dinlerken Rota ve Morricone müzikleri arasındaki farkı ilk kez fark ettim.
Yaşamın coşkusu ve ironisini müziğinden hiçbir zaman uzak tutmayan Rota’ya karşılık; Morricone’de müthiş bir “hüzün” vardı.
“Cinema Paradiso” ve “Bir Zamanlar Amerika”… ikisi de kaybedilen gençlik ve çocukluğun, dostlukların, geri gelmeyecek aşkların, yok olan hayallerin filmiydi.
Ennio Morricone, bu güçlü “yitirme duygusunu” notalarına olduğu gibi yansıtmış...
Müziğin, filmle nasıl işlevsel bütünlük taşıdığını; önceki akşam bu müzikleri ilk kez bir arada dinleyince anladım.
Morricone biten filmin imajları üzerine müzik döşemek yerine; henüz öykü senaryo halindeyken müzikleri yaparmış. Yönetmen ve müziğin bestecisi, yapıtı, birbirlerinden beslenerek ortaklaşa çıkartırmış.
“Cinema Paradiso”nun yönetmeni Tornatore bunu; “Sinema için müzik edebi metinden daha önemlidir” diyerek açıklıyor: “Biz önce Cinema Paradiso’nun müziklerini yaptık. Filmi sonra çektik!”
İtalyan sinemasının unutulmaz müziklerini toplu dinlemek; “sinema” üzerinde de bir özlem yolculuğu oldu. Yakın dönemlerin en büyük siyasi, ekonomik, sosyal krizini yaşayan İtalya’da artık Visconti, Fellini, Coppola çapında yönetmenler yok. Sinema da nicedir krizde!
Konser çıkışı, Rota topluluğunun piyanisti Deborah Vico ile kısa bir sohbet imkânı buldum. Kendilerine neden yalnız film müziklerini konu alan bir orkestra kurduklarını sordum:
“Film müzikleri çünkü görüntüleri konuşturur ve onlara ruh katar. Bunun için kolaylıkla akılda kalırlar” dedi: “Kurulduğumuz 1995 yılından bu yana bu nedenle biz hep ilgi çektik. Film müzikleri ayrıca tutkumuz!”

“Opus Amadeus Oda Müziği Festivali”nin pazartesi gecesi Saint Antoine kilisesindeki Corelli Consort Barok Müzik kapanış konserini de bu vesileyle kaçırmamanızı öneririm.