GSS Borçlarına İlişkin Gündem mi Değiştirilmek İsteniyor?

12 Eylül 2024 tarihli “Sosyal Güvenlik Kurumu milyonlarca kişinin sağlık sigortası borcu için icra takibine başladı.” Başlıklı yazımdan sonra Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Genel sağlık sigortası (GSS) ile sosyal medya hesabından açıklama yaparak herhangi bir geliri veya sosyal güvencesi olmayan kişilerin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na gelir testi başvurusu yapması gerektiği belirtilerek özetle;

-Aile içi kişi başı gelir, brüt asgari ücretin 1/3'ünün altında ise ücretsiz, 

-Aile içi kişi başı gelir, brüt asgari ücretin 1/3’ü üzerinde ise aylık 600,08 TL GSS primi ödeyerek, sağlık hizmeti alınabileceği, 

-Ortaöğretim (lise) mezuniyet tarihinizden itibaren 2 yıl geçmemek şartıyla 20 yaşına kadar, 

-Yükseköğretim (üniversite) mezuniyet tarihinizden itibaren 2 yıl geçmemek şartıyla 25 yaşına kadar,

Sağlık hizmetlerinden yararlanılacağı bildirildi.

Ancak, yaklaşık 9 milyon vatandaşa gönderilen borç bildirimi bu duyuru ile çözülmez. Sadece konu saptırılıyor.

SGK internet sayfasında yer alan verilere göre 2024 yılı Haziran ayı itibariyle GSS primlerini kendi ödeyen 60/1-(g) kapsamındaki sigortalıların sayısı 2.003.704 kişi. Peki 9 milyon kişi nasıl borçlu oluyor?  

Köşe yazımda hatalı borçların nasıl oluştuğunu belirtmiştim. Tekrar çözüm önerilerimle  birlikte anlatayım..

SGK’nın ünitelerine gönderdiği yaklaşık 9 milyon GSS borçlusu içinde;

1-5434 sayılı Kanun kapsamında aktif ve emekli devlet memurları var. Çünkü özellikle 2008/Ekim öncesi iştirakçiliği başlayan devlet memurlarının SGK’da tescil ve hizmet kayıtları sağlıklı değil. Hatalı kayıtlar çok fazla. Bugün hala çalışan farklı meslek mensubu devlet memurlarına olmaması gerekirken GSS borcu mesajı gönderilmiştir.  Bırakın aktif çalışan memuru, emekli olmuş memura bile borç çıkartılmıştır.

Ne yapılması gerektiğini de söyleyelim. Emekli memurlar için mutlaka dosya bazına inilerek tescil ve emeklilik kayıtları SGK sistemine işlenmelidir. Tahsis dosyasına inilmeden bu işi sağlıklı yapmak mümkün olmaz. Yine aktif devlet memurları için halen çalışmakta oldukları kamu kurumlarından bilgiler temin edilip tescil kayıtları düzeltilebilir.

2- Yine çalışmayan ve okumayan  ancak, GSS sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kız çocuğuna GSS tescil kayıtları güncel olmadığından prim borcu oluşturulmakta. Bilindiği gibi, 2008/Ekim öncesi doğan kız çocukları çalışmadıkları sürece evlenene kadar ana veya baba üzerinden sağlık yardımı alabilmekte. Bu kapsamda olan bir çok kız çocuğuna borç kaydı oluşturulmuştur. Keza, çalışmayan, gelir ve aylık almayan ana ve baba için de GSS prim borcu oluşturulmakta. Halbuki, bunların çalışan tek bir çocuğu olsa ana baba o çocuk üzerinden sağlık yardımı alabilir. 

Peki bu hak sahipleri için neler yapılabilir? Kurum,  sigortalıların aile bireylerinin nüfus kayıtlarını Merkezi Nüfus İdaresi Sisteminden (MERNİS)  alabilmektedir. MERNİS’ten alınan sigortalının eş çocuk ana ve baba kayıtlarında, bunların evli olup olmadıkları, yurtdışında yaşayıp yaşamadıkları tespit edildiği gibi, çocukların öğrencilik durumlarını Milli Eğitim Bakanlığı (M)EB  ve Yüksek Öğretimkurulu (YÖK) kayıtlarından belirleyebilmekte. Dolasıyla, aile bireylerinin  çalışıp çalışmadıkları veya emekli olup olmadıkları kaydını da kendi programlarından kontrol ederek sigortalının GSS yönünden bakmakla yükümlü olup olmadığı bilgisine ulaşabilir veya büyük bir kısmını eleyip diğerleriyle de doğrudan irtibata geçebilecektir. 

3- Bağ-kurda emeklilik tarihinde GSS prim borcu olanlara aylık bağlama işlemi yapılmamakta iken, bu durum SSK’lılar için geçerli değil. Bu nedenle, SSK kapsamında emekli olmuş kişilerin, emeklilik öncesi boşta geçen ve 60/1-g kapsamındaki süreleri için borç kaydı oluşturulmakta. Bu süreler için sonradan borç kaydı oluşturulup icra takibine konu edileceğine, sigortalıların emekli aylığı talebinde bulundukları tarihte, aylık bağlama işlemleri geciktirilmeden bu borçlar hakkında vatandaşa bilgi verilmesi ve çıkarılacak borçların emekli aylıklarından kesilmesi, bunların ilerde yaşayacakları mağduriyetleri önleyeceği gibi Kurum da primlerini tahsil etmiş olacaktır.

4- Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nda gelir testi yaptıran ve yeşil kart kapsamında primi devlet tarafından ödenecek olan sigortalıyı, SGK yeşil kart kapsamına gelir testinden sonra kabul etmektedir. Ancak, bu kişilerin yapılan gelir testinden önce yeşil kart kapsamında olması gereken sürelerdeki GSS borcu silinmiyor aynen kalıyor. Kurum bunların tahsili yoluna gidiyor. Zaten yeşil kart kapsamında olan vatandaş bu borçları nasıl ödesin?  

GSS kapsamında çıkarılan prim borçlarının birçoğunun yukarıda belirtilen nedenlerden oluştuğu ve bu nedenlerin daha da çeşitlendirilebileceği bilinmelidir.

SGK yayımladığı duyurusunda neden vatandaşı gelir testine gitmeye yönlendiriyor?

-Çalışan veya emekli devlet memuru nasıl gelir testine gitsin zaten bunların statüsü belli bunlar devlet memuru.

- Yine SSK emeklisi. Gelir testine gidemez. Statüsü emekli.

-Bakmakla yükümlü olunan çocuklar ve ana babalar. Niye gitsin zaten GSS sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişiler.

-Sadece hiçbir güvencesi olmayan kişiler gelir testine gidebilir zaten bunlar gitmişler ve gelirleri brüt asgari ücretin üçte birinden fazla çıktığından  60/1-g kapsamında tescil edilmişler ve Kurum bunlar adına borç çıkarmış.

Şimdi SGK bu duyuruyu kime yapmış olabilir?  Sayın Bakan Işıkhan bu konuda doğru bilgilendiriliyor mu? Bir duyuru ile 9 milyon vatandaşa gönderilen GSS prim borçları kapanmış veya bu sorun ortan kalkmış mı oluyor. Kaldı ki hiç alakası yok.

Anlayan beri gelsin!!