Soru: Dayım halen Almanya’da çalışmakta olup 3201 sayılı kanun kapsamında borçlanma süresi bulunmamakta ve tüm çalışmaları Türkiye’dedir. Askerlik borçlanması dahil 3600 günle SSK kapsamında emekli olma koşulunu yerine getirdi. Yurtdışı borçlanma süresi olmayan ve aylık talebinde bulunacak olan dayımdan SGK ısrarla Almanya’da çalışmadığına dair belge istemekte. Dayım bu durumda ne yapmalı? Sevgin U.

3201 sayılı kanunun 6. maddesinde; yurtdışı hizmet sürelerini borçlanmak suretiyle aylık talebinde bulunanlara aylık bağlanabilmesi için sigortalının yurda kesin dönüş yapması şartı aranmaktadır. “Kesin dönüş” ibaresi, aylık talebinde bulunanların kısa süreli çalışmaya tabi işler hariç olmak üzere yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesini, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları durumunu ifade etmektedir. Buna göre aylığın başlangıç tarihi itibarıyla yurtdışında 3201 sayılı kanuna göre borçlanmaya esas çalışmalarını sürdürdüğü veya ikamete dayalı sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almaya devam ettiği tespit edilen sigortalılara aylık bağlanmamaktadır.

Kanunun lafzından da anlaşılacağı üzere, bu durum 3201 sayılı kanun kapsamında yurtdışındaki hizmet sürelerini borçlanarak aylık talebinde bulunan sigortalılar için geçerlidir.

Diğer taraftan, 2008/Ekim ayı başı itibarıyla yürürlüğe giren 5510 sayılı kanunun 30. maddesinde, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olan kişilerden yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra bu kanuna veya yabancı ülke (sözleşmeli ülke olup olmadığının bir önemi bulunmamaktadır) mevzuatına tabi çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıklarının kesileceği öngörülmüştür.

Bu mevzuat çerçevesinde dayınızın durumu değerlendirildiğinde; sigortalılık başlangıç tarihi 2008/ Ekim ayı başından önce olup hizmet süresi içinde 3201 sayılı kanun kapsamında herhangi bir borçlanma süresi bulunmayan ve tüm hizmetleri Türkiye’de olan ve tamamen Türkiye çalışmalarıyla emeklilik hakkını elde edenlerin, emeklilik talebinde bulundukları tarihte yurtdışında çalışıyor olmaları emekli aylıklarının bağlanmasına engel teşkil etmemektedir. Bu husus, Sosyal Güvenlik Kurumu’nca herhangi bir genelgede net olarak belirtilmemekle birlikte, gerek mevcut yasal düzenlemelerde gerekse kurum tarafından ünitelere verilen talimatlarda uygulamanın bu yönde olduğu görülmektedir.

NEDEN EYT KAPSAMINDA SAYILMIYORUM?

Soru: Almanya’da 1994 yılından 1997 yılına kadar 3 yıl staj gördüm ve1997-2017 yılları arasında 20 yıl çalıştım. 2022 yılında SGK bana 5400 gün borçlandırma yaptırdı. Ancak ödeme yaptıktan sonra EYT kapsamında olmadığımı söylediler. EYT kapsamına neden giremiyorum? Sevgi K.

19/7/2019 tarihli ve 7186 sayılı kanunla, 3201 sayılı kanunun 5. maddesinde yapılan değişiklikle 1/8/2019 tarihinden itibaren borçlandırılan yurtdışı süreleri, BağKur kapsamında geçmiş hizmet süresi olarak kabul edilmektedir.

Öte yandan, 6552 sayılı kanunla 3201 sayılı kanunun 5. maddesinde yapılan değişikliğe göre uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki (Almanya’da bu ülkelerden biridir.) sigortalılık sürelerini borçlananların, akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilmektedir.

Buna göre 5510 sayılı kanun ile bu kanundan önceki sosyal güvenlik kanunlarında uzun vade sigorta kollarından sağlanan hakların tespitinde “sigortalılık süresi” şartını öngören statüler için sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan akit ülkedeki çalışılmaya başlanılan tarih, Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak esas alınmaktadır. Diğer bir ifadeyle “sigortalılık süresi” şartı SSK kapsamında aylık bağlanacak sigortalılar için aranan koşullardan biri olduğundan, bu kapsamda aylık bağlanacaklar için akit ülkedeki sigortalılık başlangıç tarihi esas alınırken Bağ-Kur kapsamında aylık bağlanacak sigortalılar hakkında uygulanmamaktadır.

1994-1997 yılları arasında 3 yıllık sürede Almanya’da geçen staj döneminizde adınıza prim yatırılmış ise bu süreyi borçlanma hakkınız bulunmakta ve bu süreler SSK kapsamında emekli olmanız halinde, sigortalılık başlangıç süresi olarak dikkate alınmaktadır. Ancak 1997-2017 süresinde geçen hizmet sürenizden 5400 günü 3201 sayılı kanun kapsamında borçlanmış olmanız ve bu sürelerin Bağ-Kur kapsamında hizmet olarak sayılması ve emekli olacağınız statünün BağKur olması nedenleriyle 3 yıllık stajyerlik sürenizi borçlansanız bile stajyerlik başlangıç tarihiniz olan 1994 yılı, emeklilik işlemlerinizde sigortalılık başlangıç tarihi olarak dikkate alınmayacaktır. Sigortalılık sürenizin başlangıç tarihi, borçlanma bedelini ödediğiniz tarihten borçlanma yaptığınız süre kadar geriye gidilmek suretiyle tespit edilecektir. 2022 yılında borçlanma yapmış olmanız ve 20 yıllık süreyi borçlanmış olmanız nedeniyle 2022 yılından 20 yıl geriye gidilmek suretiyle sigortalılık başlangıç tarihiniz 2002 yılı olacağından, EYT kapsamına giremeyeceksiniz.