ANAYASA hukuku özde siyasal yaşamı düzenlediği için, siyasetçiler o alanda fütursuzca konuşmaya alışıktırlar. Oysa, yönetim hukukuyla birlikte geniş tarih bilgisi gerektiren, ayrıca ülkelerin toplumsal ve kültürleri konusunda bilgince konuşma isteyen muazzam bir bilim dalı söz konusudur.

O hukuktaki son yenilik, Sayın Başbakan’ın bir nutukla ortaya attığı “partili cumhurbaşkanı” önerisidir.

Başkanlık sistemini konuşmadığına ve “devlet başkanı” yerine “cumhurbaşkanı” deyişini kullandığına göre, herhalde parlamenter sistemden söz ediyor olmalıydı.

Yenilik de burada zaten. Çünkü bütün parlamenter sistemlerin en belirgin özelliği devletin başına getirilen kişinin partiler arasında tarafsız olması ve seçiminden önce partili olsa bile seçilirken ya da seçilince partisinden ayrılmasıdır. Başka türlüsü, ancak başkanlık ya da yarı-başkanlık sistemlerinde olabilir.

Belki de, başkanlık sistemi hevesinden vazgeçtiğini, ama şimdiki sistemin başına geçerse bugünkü inançlarını ve siyasal özelliklerini de bir ölçüde sürdüreceğini ima etmek istemiştir.

Keşke öyle ve o kadarcık olsa. Aslına bakılırsa, bu pek büyük sakınca sayılamaz; öyle bir makama geçerken partisinden istifa etse, onu büsbütün değişmiş saymamız mı gerekecektir? Tarafsız davranmayı bilse, öğrense ve sürdürse, ruhunun derinliklerinden ötürü onu sorguya çeken mi olacak? Yeter ki, devlet adamı olarak parlamenter bir sistemin cumhurbaşkanı gibi davranmayı başarsın.

Gerçekten parlamenter sistemde devlet başkanlığının temel niteliklerini, ödevlerini, görevlerini ve hatta felsefesini merak edenler, sistemi doğurmuş ve ona beşiklik etmiş olan İngiliz tarihinde aynı makamın geçirdiği gelişimini iyi bilmelidirler. Devlet tahtında kraliçe olarak kesintisiz yaşadığı hükümdarlığın altmışıncı yılını geçen gün kutlayan İkinci Elizabeth’in “hükmediş” tarzına, görev anlayışına, sistemdeki yeriyle halk üzerindeki etkisine bakmak da yararlı olabilir.

“Orası yüzlerce yıllık bir evrimin krallığı” diyeceksiniz, ama burası da pek kısa olmayan farklı bir devlet deneyiminin değişik yollardan doğurduğu bir devrimin cumhuriyeti. Bunu beceremez mi?