“Barış süreci” gündemden çıkmış durumda. Halbuki Gazze ve Batı Yakası’ndan gerginlik giderek artıyor.

Kimin umurunda?
Arap devletleri Filistin-İsrail çelişkisini, tarih boyunca, bir taraftan Filistin halkına (Emir Faisal ibn Husseyin Versaille Konferansı’nda İngiliz Siyonist Federasyonu’yla işbirliği yaparak Balfour Anlaşması’nı kabul ettiğinden bu yana) ihanet ederek, işlerine gelmediği noktada (Oslo sürecinde olduğu gibi) çözüm olasılıklarını sabote ederek, diğer taraftan Filistin davasına sahip çıkma bahanesiyle kendi ülkelerinde halkın rızasını satın alarak kullandılar.
Şimdi, İran’ın yükselmesiyle birlikte paniğe kapılarak İsrail’e yakınlaşmaya, böylece ABD ile ilişkilerini iyileştirmeye çalışıyorlar. Arap ülkeleri, zaten yalnızca bir araç olarak gördükleri Filistin sorununu rafa kaldırmış görünüyorlar. Gazze ve Batı Yakası’ndaki cehennem hayatı umurlarında değil.
“Kimin umurunda” sorusuna olumsuz cevap vermek için başka nedenler de var. Batı’da sağ popülizmin yükselmesi, yabancı düşmanlığının yanı sıra kadim Yahudi düşmanlığını da körükledikçe, Siyonizm üzerine konuşmak, hatta İsrail yönetiminin günlük politikalarını eleştirmek, buradan hareketle Filistin sorununu konuşmak, yerli yersiz Yahudi düşmanı damgası yemeye yol açabiliyor. Barış sürecini canlandırmak artık iyice zorlaştı.
İsrail iç politikasında, gündemde genel seçimler var. Başbakan Netanyahu yasal soruşturma altındaydı. Geçen hafta başsavcı dava açmaya karar verdi. Netanyahu ve başkanı olduğu Likud gittikçe daha sağ, adeta faşizan derecede ırkçı, Arap düşmanı Yahudi gruplarla ittifak yaparak ayakta kalmaya çalışıyor. Burada da barış süreci gündemde değil.

Ancak basınç artmaya devam ediyor...
Diğer taraftan, bu “kimsenin umurunda olmama” durumu, İsrail’de kimi aklı başında entelektüelleri kaygılandırıyor. Örneğin, İsrail gazetesi Haaretz (sosyal demokrat), Muhammed Shehada’nın (Euro- Med Monitor for Human Rights Gazze şeridi görevlisi) “Arap rejimleri için Filistin eski haber. Şimdi her şey İran’la ilgili” başlıklı, Arap devletlerinin politikalarını teşhir eden kapsamlı analizine yer veriyor.
Kudüs’teki İbrani Üniversitesi’nden Prof. Elie Podeh, Jarusalem Post (muhafazakâr) gazetesindeki yorumunda “Filistin sorununu anımsayan var mı” diye soruyordu. Sorunun gündemden çıkmış olması Prof. Podeh’i iki açıdan kaygılandırıyor. Birincisi, şu anda “Filistin bölgeleri sakin”, “Filistin idaresi İsrail güvenlik güçleriyle işbirliği yapıyor”. Ancak Mahmud Abbas çok yaşlandı ve sağlığı giderek bozuluyor. Bölgede gerginlikler artarken, Abbas’ın yerine kimin, hangi siyasi eğilimi temsil ederek geçeceği belli değil.
İkincisi, Ürdün Nehri’yle Akdeniz arasındaki, Gazze şeridini, Batı Yakası’nı ve İsrail’i kapsayan bölgede Filistin nüfusu Yahudi nüfusa eşit düzeye gelmiş durumda. “Bu ne Yahudi kimlikli ne de demokratik sayılabilecek tek devlete doğru gidiyor”; “Filistin sorununu acilen gündeme alıp barış sürecini yeniden başlatmak gerekiyor”.
Acilen gerekiyor, çünkü, bir başka Haaretz yazarına göre Batı Yakası’nda bu kez, yerleşimcilerin Filistinlileri hedef alan saldırılarından kaynaklanan bir tırmanma yaşanıyor. Filistinliler arasından da “bu saldırıları ordu, polis ve İsrail toplumu destekliyor” düşüncesi, dolayısıyla öfke giderek yaygınlaşıyor.
Amos Harel de Haaretz’de, Gazze Şeridi’nde İsraillilerle Filistinliler arasındaki çatışmaların yeniden tırmanmaya başladığını aktarıyordu. Jarusalem Post’tan Anna Ahronheim’e göre “Gazze Şeridi’nde altyapı giderek daha da bozuluyor, bu durum Hamas yönetimi üzerindeki baskıyı artırıyor. Bu gelişmeler, İsrail ile yeni bir çatışmaya yol açabilir”. Yediot Ahronot, salı günü, Batı Yakası, Gazze Şeridi, Doğu Kudüs ve güvenlik gerekçesiyle tutuklu olanlar arasında gerginliklerdeki tırmanma, İsrail’i yeni bir çatışma ortamına sürükleyebilir, diyordu.
Halen Ortadoğu’da dengeler iyice bozulmuş durumda. Arap ülkelerinin İran’a karşı İsrail ile bir denge arayışına, Suriye’nin geleceğine ilişkin “normalleşme” çabaları sürüyor. Yeni bir Filistinİsrail savaşı tüm arayışların arkasındaki hesapları altüst edebilir.