Endüstri Devrimi’ni kaçırdığı için, Batı’nın geçirdiği sınıfsal gelişmeyi izleyememiş olan toplumlarda, “ideolojik değişme” modelleri devreye girer.
Ümit Aslanbay’ın Ali Sirmen kitabında sözünü ettiği Küçükömer ve Avcıoğlu modelleri de böyledir.
Küçükömer’in modeli, Din/Tarım toplumundaki köle köylüleri ve Şeriat isteyerek ayaklanan yeniçerileri sol saymasından ve onlara Batı’daki devrimci işçi sınıfının işlevlerini yüklemesinden dolayı yanlıştır.
Avcıoğlu’nun, Atatürkçü sivil ve asker kadroların Milli Demokratik Devrim gerçekleştirmelerine dayanan modeli ise 1970’lerde sınıflı toplum filizlendiği ve bu model Atatürk’ten sonra başarı şansını yitirdiği için, gecikmiş bir nitelik taşıdığından dolayı, anakroniktir. (Nitekim uygulamaya konulamamış ve tam tersine bir sonuç doğurarak Türkiye’yi 12 Mart 1971 faşizminin kucağına atmıştır.)

***

Bu tür teknolojik bakımdan geri kalmış, endüstrileşememiş Din/Tarım toplumlarında siyaseti sınıfsal oluşumlar değil, yöneticilerin ideolojileri belirler.
Ben kendi geliştirdiğim bu ideolojik değişme modelini “İkiz Kuruluş ve Değişme Dönemleri” olarak tanımladım:
İnsanlık tarihi açısından teknoloji-ideoloji ilişkisinin göreli denge noktaları vardır. Bu denge noktaları Kuruluş ve Değişme dönemi dediğimiz ideolojik dönemlerdir. Tarihsel oluşum içinde nokta niteliği taşıyan bu ideolojik dönemler aslında bir insanın ömrünü aşan zaman kesimlerini kapsarlar.
Bu göreli denge noktaları aslında kendi içlerinde de aşamalara bölünürler. Bu aşamalar 1) Tepki biçimlenmesi 2) İktidarı ele geçirme, 3) Uygulama ve 4) Kurumsallaşma olarak, zorunlu bir sıra ile birbirlerini izlerler.
Her ideolojik dönem, kendinden bir sonraki döneme göre Kuruluş Dönemi, kendinden bir önceki döneme göre de Değişme Dönemidir.
Her ideolojik dönem kendinden önceki dönem tarafından yaratılır ve kendinden sonra gelecek bir dönemi ortaya çıkarır. Bu açıdan her ideolojik dönemin tepki biçimlenmesi aşaması bir önceki dönemin kurumsallaşma aşaması ile, kurumsallaşma aşaması da bir sonraki dönemin tepki biçimlenmesi aşaması ile çakışır.

***

Bugün yaşanan kriz, Devletçi-Seçkinci Cephe ile, Gelenekçi-Liberal Cephe’nin, bu “İkiz İdeolojik Modeller” çerçevesindeki çatışmasından kaynaklanmaktadır.
Bu “Cepheler” ve çatışmanın niteliği perşembeye.
Bugün Cumhuriyetçilerin duruşması var. Beraatlerini veya hiç olmazsa, tutuklu olanların tahliyelerini bekliyoruz.