Geçen gün gazetede sigara konusunda yeni yasaklar geleceğini okuduğumda şaşırmadım. Çünkü Türkiye’de yasaklar normaldir; anormal olan serbestliklerdir.
Yasakçı kafa, sorunlara çözümü yasaklar getirerek bulduğunu sanır.
“Yassah hemşerim!” ülkesinde esas olan yasaktır. Oysa, çağdaş dünyada, demokrasilerde esas olan serbestliktir.
Ama kamu güvenliği ve de yararının kaçınılmaz sonucu olan kimi yasakların da olumlu sonuçlar verdikleri görülmüştür. Yeter ki yasak istisna, serbestlik kural olsun!
Ülkemizde 2008 yılı mayıs ayında başlayan kamuya açık kapalı mekânlarda tütün kullanılması yasağı bunlardan biridir. Yapılan anketler, sigara içsin içmesin, kamuoyunun çoğunlukla uygulamayı desteklediğini gösteriyor.
2008 Mayısı’nda, pipo tüttürmeme ve yasakları sevmememe karşın, yine de bu yasağı destekledim. Çünkü, sigara içilen kamuya açık kapalı mekânlarda tütün kullanmayanların da etkilendikleri ve pasif içici konumuna düşerek sağlık açısından olumsuz bütün etkilere açık oldukları bilinmektedir.
Bu durumda kimsenin kimseyi zehirleme hakkı olmadığından böyle bir yasak doğrudur.
Dikkat buyurunuz, burada söz konusu olan, vatandaşın zehirlenmeme hakkına yöneliktir, yoksa, vatandaşın sağlığını kendisine karşı korumak değil.

***

Vatandaşı kendine karşı korumak savında olanlar, faşist totaliter rejimlerdir.
Demokrasilerde, özünde kişinin özgürlüğünü savunmak için getirilen yasakların keyfi olmaktan çıkarılması, ancak yasağın sınırlarının gerekçesini aşmamasıyla mümkündür.
Olayımızda yasağın gerekçesinin başkalarını pasif içici konumuna sokarak zehirlemekten men olduğuna göre, yasağın evinde, bahçesinde veya tek başına arabasında tüttürenlere uygulanamaması gerekir. Yasağın getirilme nedeniyle sınırlı olması ilkesi bunu zorunlu kılar. Ama gelin görün ki, yasağın egemen olduğu ülkemizde bu altın kurala itibar edilmez. Nitekim Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan kişilerin özel arabalarında da sigara içmelerinin yasaklanması uygulamasının getirilmesi için talimat verdiğini açıkladı.
Pek önemsiz gibi görünen bu olay, aslında yasakçılığın çarpıcı bir örneğidir. Demokrasilerde, devletin kişiye, vatandaşımın hakkını koruyorum diye dostluk ilişkilerinde nasıl davranacağını dayatmak hakkı yoktur. İnsanlara evlerinde, bahçelerinde, özel arabalarında sigara yasağı getirmeye kalkmanın desteklenecek bir yanı yoktur. Yoksa aynı kafayla, içki sağlığa zararlıdır diyerek içkiyi yasaklamak veya kimi düşüncelerle kamu çıkarlarına aykırıdır diye kitaplar da yasaklanmak istenebilir ki bu da kendi görüşünü ve yaşam biçimini karşısındakine dayatmak demek olur. Bu da ancak totaliter rejimlerde görülen insan haklarına aykırı bir tavırdır.

***

Şimdi getirilmeye çalışılan yeni sigara yasağı önemsiz bir ayrıntı gibi gözüküyorsa da öyle değildir.
Unutmayalım, çağdaş yaşamda serbetlik esas, yasak istinsadır. Yasağın tüm yaşamımıza egemen olup onu cehenneme çevirmesini engelleyen altın kural, sınırlarının gerekçesini aşmamasıdır.
Ama gel de bunu yasakçı kafaya anlat! O kafa ki, musibetleri yok etmek için onların nedenlerini ortadan kaldırmak yerine yasak getirmenin yeteceğini sanır.
Kanseri yasaklayarak önleyebilir misiniz?