CHP, cumhurbaşkanının halkoyu ile seçilmesi sisteminden bu yana aday belirleme sorunsalı yaşıyor. Kronolojik olarak gelişmeler şöyle özetlenebilir.

Yıl 2015, ülkede ilk kez halkoyu ile cumhurbaşkanı seçiliyor. CHP, medya baskısı, yönlendirmesiyle MHP ile ortak aday belirliyor. MHP’nin önerisi veya onayıyla Ekmeleddin İhsanoğlu aday gösterilerek bir anlamda Erdoğan’ın seçilmesi garantileniyor. Olay, siyasal tarihimizde “Ekmeleddin faciası” olarak anılıyor.

Yıl 2019, CHP’nin adayı, Kılıçdaroğlu tarafından resen Muharrem İnce olarak belirleniyor. Biraz küçümseyen bir ifade ile Muharrem İnce kürsüye çağrılarak adaylığı açıklanıyor. Partide önseçim, eğilim yoklaması yapılmadan Muharrem İnce’nin resen aday gösterilmesi, Kılıçdaroğlu’nun parti başkanlığında rakibini ekarte ettiği şeklinde yorumlanıyor. Genel merkezden destek görmediğinden de yakınan İnce, Erdoğan’a karşı kaybediyor. Adaylık, destek görmeme savı, belki de İnce’nin partiden kopmasında, parti kurmasında başlıca etken oluyor.

2023 seçimi yaklaşırken tek adam, şahsım devleti, otokrasi, sultanizm, patrimonizm olarak çeşitli sıfatlarla tanımlanan cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine alternatif olarak güçlendirilmiş parlamenter sistem kamuoyunda savunulmaya başlanıyor. Bu amaçla daha sonra altılı masa olarak da anılacak “demokrasi cephesi” etiketiyle altı siyasal parti bir araya geliyor ve güçlendirilmiş parlamenter sistemi geçişe yönelik anayasa taslağı hazırlanıyor. Taslağın kamuoyunda tartışılması, kamuoyunda destek aranması gerekirken, altılı masa, demokrasi cephesi, ortak aday gösterme kurulu haline dönüşüyor. Kılıçdaroğlu, il başkanlarının desteğini alarak aday olarak adı geçenlerin de feragatini alarak MYK kararı ile partinin adayı oluyor. Masanın desteğini de alabilmek için 38 vekillik ödün verilerek altılı masanın adayı oluyor ancak Millet İttifakı’nın tüm oyunu alamadığından seçimi yitiriyor. Zaten Cumhur İttifakı’nın rakip olarak tercihi de olası adaylar arasında kazanma ihtimali en zayıf olan Kılıçdaroğlu idi.

Demokratik teamül, seçimi kaybeden partinin başkanının, daha kesin sonuçlar açıklanmadan istifasıdır. Kılıçdaroğlu, tüm seçimleri kaybetmesine karşın istifa etme bir yana parti başkanlığını sürekli sürdürme tutkusu ile hareket etmiş, değişim, dönüşüm, sakin limana ulaşım gibi söylemlerle kurultaya değin idare etmiş, kurultayda adaylığını koyarak başkanlığı sürdürmeyi hedeflemiştir. Kurultay yenilgisinden sonra büro açarak parti aleyhine kullanılabilecek söylemlere başlamıştır. Son örnek, kurultayda parayla oy alındığı iddiası ile şaibe bulaştırmaya yönelmiştir. Soruşturma açılması sağlandıktan sonra tanık olarak çağrılan Hamzaçebi, bilgisi olmadığına ilişkin net ifade verirken Kılıçdaroğlu, “Parti yönetiminin açık ve net açıklama yapması lazım. Yapmıyorsanız sükût ikrardan gelir. O zaman başka bir şey var demektir burada” deyişiyle ikircikli, parti yönetimini kuşku, töhmet altında bırakacak davranış göstermiştir.

CHP, yandaş medyanın gündemi değiştirmek üzere “CHP’nin adayı kim?” zorlamasına karşı aday belirlemek için önseçime gidiyor. İmamoğlu tek güçlü aday. Ancak İmamoğlu’nun başında “Demokles’in kılıcı” açık. Mahkûmiyet kararı onaylanarak seçilme hakkından yoksun bırakılması bir olasılık.

İmamoğlu davaları hukuksal değil, siyasaldır. Kararın onaylanması, Erdoğan’ın fayda, risk analizine bağlı onaylanırsa güçlü bir aday, İstanbul’da üç kez galibiyet almış bir rakip. Saf dışı bırakılacak ancak tercih riskli. Yavaş’ın partinin adayı olarak seçimi kazanması olasılığı daha da artar.

İmamoğlu’na ilişkin sürecin seçime kadar askıda bırakılacağını, adaylık başvurusu süreci sonlandıktan sonra kararın onanması, YSK de İmamoğlu’nun aday olamayacağına karar vermesi de bir olasılıktır. CHP adaysız da kalabilir. CHP’nin tüm olasılıklara, kumpaslara karşı hazırlıklı olması gerekir. Erdoğan’ın başarısı büyük ölçüde CHP’nin aday sorunsalından kaynaklanmıştır. Kararın yasal, hukuksal olup olmadığı tartışılmadan alternatif planların da geliştirilmesi sağgörülü olur.