Ve üniversitelerde liyakat ve özgürlüğü esas alın, atanmış tüm rektörlere de güle güle deyin...  

Bunlar şüphesiz ki tüm toplum için hava gibi su gibi gerekli olanlar.

Ama burada ülkeyi ileri ekonomik düzeylere taşıyacak bilim, teknoloji, inovasyon (yenilikçilik) atmosferinin nasıl sağlanacağı üzerine konuşuyoruz.

Halkın bir kesimi, özgürlükler, hak ve adalet, eşitlik gibi üstyapısal sanılan kavramların kendisi için önemini kavramamış olabilir. Salt cebine giren paraya, günlük geçimine, mal edinimine, kendisine siyasetin durmadan dayattığı dinsel ninnilere önem veriyor olabilir.

Ama kulak asmadığını düşündüğümüz kavramların hakkıyla ülkede geçerli kılınması durumunda, daha güzel ve insanca bir hayat olarak kendisine geri döneceğini nasıl anlatacağız? Bu önemli ölçüde bir yönüyle çözülmemiş, evrensel bir iletişim sorunudur.

Perşembe günkü yazımda, Türkiye Bilişim Vakfı’na Ufuk Akçiğit ve arkadaşlarının hazırladığı Türkiye Akademik Diaspora Raporu: Beyin Göçünden Beyin Gücüne adlı 76 sayfalık raporunun ana hatlarından söz etmiş, çıkmazdan kurtuluş için önerilerine geri dönerim demiştim.

KAYBOLAN MİLLİ SERVETLER

Şüphesiz, her kesimce seslendirilen gelir ve fırsat eşitliği konusu, bu raporun da odak noktalarından biri.

Bunu yapmadan, toplumun yıllardır kayıp giden nice değerini bilim, teknoloji, sanat, fikir, kültür olarak ülkeye katamazsınız, yıllardır 9 bin dolarlarda sürünen kişi başı milli gelirini artıramazsınız...

Tersine, maddi koşulların yoksunluğundan ülkenin güzide beyinleri hak ettikleri yüksek yetenekli işlerle ilgilenemezler. Pazarda limon satarlar. Topluma eşit fırsatlar yaratmazsanız da yine layık olduğu yere yükselemeyen, gelemeyen yüz binlerce insanı da yine milli servet kaybına uğratırsınız.

Veya fırsatını bulup kan ter içinde bir yerlere gelmiş insanlara ülkeyi, yaşamı dar edersiniz, onlar da çekip gider, hiç sıkılmadan “giderlerse gitsinler” teranesiyle arkalarından davul çalarsınız.

Gidenler, kayıplar, yükselemeyenler, kovalananlar, milli servettir; halkın her kesiminin daha güzel yaşaması için katkıda bulunacaktır. Bunun bile farkında olmayan siyaset figürleri, kendi saltanatlarının sürmesi için yapacakları her şeyi mübah görürler.

BU SESE KULAK VERİN

Yine biz bilimsel rapora kulak verelim, bin kez tekrarlamak zorunda kalsak bile. Politikacılara sesleniyor rapor:

Teknik beşeri sermayenin güçlendirilmesi için: İlköğretim, ortaöğretim ve lise eğitiminde gelir eşitsizliğinin etkilerini azaltın; fırsat eşitliği yaratılmalı... Üniversitelerde araştırmacıların yeni fikirler üretebilecekleri bağımsız düşünce ortamı sağlanmalı... Üniversitelerin verimlilikleri gözden geçirilmeli, araştırma kaynakları, programları günümüz dünyasının ihtiyaçlarına göre güncellemeli... Araştırmalarda nicelik yerine niteliğe odaklanılmalı, araştırma kalitesi yükseltilmeli.

Beyin göçü ve uluslararası beşeri sermaye için: Neden gittikleri belirlenmeli, gitmelerini önlemek için elverişli ortam sağlanmalı... Gidenlerin Türkiye’deki araştırmacılarla ilişkilerini geliştirmelerine önem vermeli...

Ar-Ge desteklerini daha etkili kılmak için: Verilen teşviklerin etki analizleri yapılmalı, verimli olmayan destek programları kapatılmalı, kaynaklar daha verimli programlara aktarılmalı. Ar-Ge teşviklerine ve diğer yatırım kaynaklarına, en çok hak eden şirketler ulaşmalı. Bilhassa hızlı büyüyen firmalar, teşviklerden daha çok yararlanmalı... Teşvikler araştırma ve teknolojinin merkezindeki kurumlar olan üniversiteler üzerinden verilmeli... Teşviklerde niteliğe odaklanılmalı.

Kadınların bilimsel araştırmalardaki pozisyonları: Araştırma kurumları içinde ayrımcılık karşıtı katı politikalar uygulanmalı... Kadınlar için yurtdışı yüksek eğitim bursları artırılmalı... Kongre ve konferanslara katılım teşvik edilmeli, onlara özel araştırma fonları sağlanmalı...

***

Tabii eğer bu deveyi güdecek bu kervanı yola dizeceksek..