Her yıl sonuna doğru çeşitli ünlü ansiklopediler kurumlar yaşadığımız yılı anlatacak yılın sözcükleri seçiyorlar. En çok tartışılan ve yılın sözcük seçimini dünya çapında ünlü kılan Oxford’un “post-truth”, yani “hakikat ötesi; gerçek ötesi” sözcüğünü herkes anımsar. Bu sözcük özellikle şimdi yeniden seçilen Trump’ın ilk dönem seçimi ile ilgiliydi daha çok. O kadar yalan söylüyordu ki yalanları dünya çapında gündem oldu ve “hakikat ötesi” kavramını icat ettirdi.

Gerçeği pas geçen, gerçek yerine yalanlar inşa etmek, şüphesiz yeni bir şey değil. Bugüne kadar adi vaka olarak günlük siyasi ve toplumsal hayatın bir parçası iken Trump buna evrensel politik bir karakter kazandırdı. Trumpvari tüm lider ve yönetimler için politik arenada bir izlek oluşturdu; bu izlek giderek söz konusu liderler ve yönetimler için günümüzde artık bir otoyol karakterine dönüştü.

Oxford ve daha başkaları her yılsonu yeni sözcükler ortaya atıyorlar.

Bu yılın en karakteristik iki sözcüğü “b.ktanlaşma” ve “beyin çürümesi” sözcükleri oldu. Bunların her ikisi de farklı açılardan sosyal medyayı ele alıyorlar.

ÇÜRÜYEN SADECE SOSYAL MEDYA MI?

İlki, sosyal medya şirketlerinin sundukları cazip platformun kullanıcılarını, yeterli büyük bir sayıya ulaştıktan sonra, onların sırtından milyarlarca dolar kazançlar elde ediyor, ayrıca platformu bir reklam alanına dönüştürüyor ve bu kez reklam verenlerin canına okuyor.

Platformlar, toptan değersizleşiyor. Bir de kullanıcı güdüleniyor. Mesela Elon Musk gibi yöneticilerin eline geçince de sağcı her türlü ideolojinin pompalandığı siyasi bir amacın aleti oluyor.

Teknolojiyi ve sosyal medyayı yıllardır çok iyi izleyen ve yorumlayan Tanol Türkoğlu, Herkese Bilim Teknoloji (HBT) dergisinin 450. sayısındaki yazısında, yazının başlığındaki her iki kavramı da çok iyi anlatıyor.

Tanol kendini tutamayıp şöyle yazıyor orada: “Çürüyen, b.ktanlaşan sadece sosyal medya mı? Tüm dünya aynı yolun yolcusu değil mi? İster fiziksel olsun ister dijital! Neresini tutsan elinde kalıyor. Siyaset, ekonomi, iklim, toplumsal yaşam, sanat, spor...”

KALABALIK YALNIZLIK

Şimdi Türkiye’de de bir yılın sözcüğü seçildi: “Kalabalık yalnızlık.”

Tanol, şimdi piyasada olan veya herkesebilimteknoloji.com internet sitesinden PDF olarak indirilebilen HBT’deki yazısında bu kavramı ele alıyor. Kavram, insanların kalabalık içinde bile kendini yalnız görmesi hissetmesini anlatıyor.

Ben bu kavramı “kalabalıklaşan yalnızlık” olarak algılamayı tercih ederim. Sanki günümüzde yaşananları daha iyi anlatıyor.

YOUTUBE KANALINI İZLEYİN

HBT’nin www.youtube.com/@herkesebilimteknoloji adresindeki bilim kanalında, bilim söyleşilerine yer veriyoruz. Tanol Türkoğlu ile yılın sözcükleri üzerine yaptığımız daha kapsamlı ve keyifli sohbeti izleyin.

Ayrıca geçen günlerde teknoloji ve bilgisayar alanında büyük bir gelişme gerçekleşti. Google işleyen bir kuantum bilgisayarı inşa etti.

Bu bir devrim. O kadar hızlı hesaplama yapıyor ki bilinen en süper bilgisayarın bile on trilyonlarca yılda çözemeyeceği problemi ve hesaplamayı birkaç dakika içinde çözüyor. Gücü büyük ve gerçekten hayatı, bilimsel gelişmeleri çok değiştirecek.

Kıramayacağı şifre de kalmayacak gibi. Yeniden bankalara mı koşacağız?

Konunun uzmanı Prof. Dr. Cem Say ile kuantum bilgisayarı ve yapabilecekleri üzerine özel bir söyleşi gerçekleştirdik. HBT’nin YouTube kanalında sizleri bekliyor.