Bir insanın özgürleşme yolunda adımlar atması, yeteneklerinin açığa çıkmasıyla olanaklıdır.

Yetenekleriyle kendilerini özgürleştiren insanların yaşamları, başka insanlara da yol gösterir. Bazı yaşamlar da öğretir yani örnek alınası yaşamlar... 

Son aylarda okuduğum yaşamöyküsü kitapları bu yaşamlarla buluşturuyor okuru.

‘YAŞAMAK, YAZMAKTIR’

1946’da yayımlanan ilk öykü kitabı Önce Ekmekler Bozuldu ile başlayarak “Çağımızın en içten, en güvenilir, en soylu tanıklarından biri” oldu Oktay Akbal (1923-28 Ağustos 2015).

Edebiyatçı duyarlılığı ile düşünsel birikimini kaynaştırarak yurdunun insanlarının özgürlüğe ulaşması sevdasıyla kucaklaştı. 1969’dan başlayarak Cumhuriyet’teki Evet Hayır köşesinde son soluğuna kadar umut ve bilinçle donattı okurunu. 

Oktay Akbal’ın Anısına Saygıyla adlı kitap, onun umudunu ve bilincini birçok aydının kaleminden bir kez daha anımsatıyor (Der. Ayla Akbal-Mustafa Köz, Cumhuriyet Kitapları).

ADANMIŞ ÖMÜRLER

Adnan Saygun’un parlak öğrencilerindendi. Konservatuvar, TRT, operadaki çalışmalarıyla çağdaş çoksesli Türk müziği eğitiminde öncü bir isimdi. Halk türküleri, halk şarkıları, piyano, keman, viyolonsel, yaylı, üflemeli çalgılar için parçalar, konçertolar, senfoniler, bale müzikleri, orkestra yapıtlarıyla vazgeçilmez bir besteciydi Cengiz Tanç (1933-16 Aralık 1997).

Alanın uzman gazetecisi Şefik Kahramankaptan, onun unutulmaya terk edilmesine karşı duyarlılık örneği sunuyor: Mor Külhani Besteci Cengiz Tanç (Cumhuriyet Kitapları). 

Çağdaş eğitimimize ömrünü veren Dr. Niyazi Altunya’nın (d.1942) yaşamından damıttığı anılarla çıktığımız yolculukta, 80 yıllık toplumsal gerçeğimizin bamtelleriyle sarsılıyoruz: Uzunkoşu (Cumhuriyet Kitapları).

‘İZMİTLİDEN ÖTE İZMİTLİ’

Ruşen Hakkı ile (Haz. Rıfat Sezeralp) adlı kitapta kültürümüze katkılarını birçok yazarın kaleminden okuduğumuz Ruşen Hakkı (1936-11 Nisan 2011, İzmit’ten Anadolu’nun her yerine uzanan bir “ince hüzünler yazarı”ydı.

Edebiyatın derinliğinden ödün vermeyen, kalemini duyarsızlıkların ve körlüklerin üstesinden gelmek için sivriltip açan bir gazeteciydi. Genç yazarlara el tutuşun, omuz verişin, özverinin, değerbilirliğin, örneği bir insandı. Alçakgönüllü ve güleryüzlü yaşadı hep.

Edebiyatımızda Ruşen Hakkı (Usar Yayın) adlı kitabında da Osman Bozkurt, anlattı onu.

DEĞERBİLİRLİK ÖRNEKLERİ

Arife Akkaya, Sürgünün Filizlendirdiği Yaşam (Barış Kitap) adlı kitabında edebiyatımızın çalışkanlık örneği Hasan Hüseyin Yalvaç’ın (d. 1951) emeğini selamlarken yaşamına ve yapıtlarına mercek tutuyor.

İlyas Tunç, Herkes İşinde Gücündeydi (Meda Kitap) adlı yapıtında “Tarzan Kemal” ve “Sinop’un Kemal’i” adıyla bilinen Kemal Koca’nın doğayla, ağaçlarla, sokak hayvanlarıyla, davuluyla dolu çıplak ömrünü romanlaştırıyor.

DÜNDEN BUGÜNE

Maryse Conde, Ben, Tituba adlı kitabında (Çev. Şirin Erkan Leitao, Bilgi), 17. yüzyılın “Salem Cadısı” Tituba’yı “cadı avı”, kadınlık ve kölelik ekseninde romanlaştırıyor. 

Prof. Dr. Belma Ötüş Baskett, Sonsuza Dek Hemingway (Bilgi) adlı yapıtında, Ernest Hemingway’in yaşamına yaptığı ayrıntılı yolculukla onu, tüm boyutlarıyla bilinir kılıyor.

Köpekleri Seven Adam adlı romanıyla ünlenen Leonardo Padura, Hayatımın Romanı’nda (Çev. Volkan Ersoy, Bilgi), Küba’nın ilk büyük şairi, soneleriyle insanlık tarihini anlatan Jose Maria Heredia’nın (1842-3 Ekim 1905) 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarındaki gizli kalmış yaşamını tarihsel çerçevesi, masonluk ve ulusal bilinç arayışıyla ve özgürlük mücadelesiyle iç içe aktarıyor.

Yaşamlar öğretiyor.