Dünya hem dönmekte hem de hızla dönüşmektedir. Bu dönüşüm, artık hepimizin bildiği gibi ABD’nin kurduğu kurallara dayalı liberal düzenin giderek yıprandığı ve ABD’nin bu düzeninin liderliğini sürdürmekte zorlandığı anlamına gelmektedir. Bu düzen giderek yok olmakta, yerini düzensizliğe, kaosa terk etmektedir.

ABD’nin liderliğini yaptığı Atlantik blokunun karşısında Çin, Rusya, İran ve Kuzey Kore’den bir blok oluşmakta; Küresel Güney ve BRICS+, küresel jeopolitikte giderek önem kazanmaktadır.

Çok kutuplu ve adil dünya düzeninden yana olduğunu iddia eden Çin ve Rusya ile Atlantik blokunun liderliğini yapmakta olan ABD arasında giderek şiddetlenen ve farklı alanlarda, farklı araçlarla gelişen küresel güç mücadelesi devam etmektedir ve bu mücadelenin ne zaman, nasıl sona ereceği bilinmemektedir. Batı’nın “Büyük Güç Rekabeti” olarak tanımladığı bu mücadelenin sonunda yeni ve farklı bir dünya düzeni kurulacaktır.

Bu mücadele süreci, Türkiye için ciddi riskler ile birlikte tarihi fırsatlar da sunmaktadır.

Türkiye’nin riskleri karşılaması, fırsatları değerlendirmesi yapacağı tercihlere bağlıdır. Jeopolitik zaten özünde, tercihlerle ilgilidir. 

Afro-Avrasya coğrafyasının merkezinde yer alan, bu merkezi konumu ile Batı’da Balkanlar’a, Avrupa’ya; Doğu’da Kafkasya’ya, Türkistan’a (Orta Asya), AsyaPasifik’e; Güney’de Arap dünyasına, Doğu Akdeniz’e, Doğu Akdeniz üzerinden Afrika’ya; Kuzey’de Karadeniz’e, Karadeniz üzerinden Doğu Avrupa’ya, Avrasya’ya açılım imkânları olan Türkiye, küresel güç mücadelesi içindeki tüm başat aktörlerin jeopolitik etki alanı içindedir ve bu etki Türkiye’yi istese de istemese de küresel güç mücadelesinin içine çekecektir.

NASIL BİR STRATEJİ?

İşte bu ciddi küresel değişim ortamında, son seçimde en çok oyu alarak iktidar adayı olan CHP’nin lideri Özgür Özel’in şu soruları yanıtlaması önem kazanmaktadır:

- Özel, mevcut dünya düzenini (gerçekte düzensizliğini, küresel kaosu); küresel dönüşüm sürecini nasıl okumakta, nasıl tanımlamaktadır?

- CHP, iktidara gelirse belki kaybetmeyi de göze alarak “Biz zaten NATO ile Atlantik blokunun içindeyiz, bu süreçte de Atlantik bloku içinde hareket edeceğiz’’ diyerek jeopolitik vizyonunu buna göre mi geliştirecektir?

- CHP, iktidar olursa bu uzun ve riskli süreci denge politikası ile geçiştirmeye mi çalışacaktır? Yoksa CHP, küresel dönüşümün gerçeklerini, dönüşümün güçlü aktörlerini ve Türkiye’nin çıkarlarını dikkate alarak daha esnek ve milli jeopolitik vizyon mu geliştirecektir?

- Bu süreçte CHP, gelişmelere göre reaktif mi davranacaktır; yoksa, zamanında, çıkarlara uygun düşen proaktif hamleler mi gerçekleştirecektir?

- İç cephe güçlendirilmeden gerçekçi jeopolitik hamleler yapılamayacağına göre Özgür Özel’in iç cepheyi tahkim planı nedir?

SONSÖZ

Özetle Özgür Özel, küresel dönüşüm sürecini karşılamak için vizyon geliştirmiş midir; geliştirmişse bu vizyonun esasları nelerdir?

NOT:

Tarih boyunca güç mücadeleleri coğrafyanın sağladığı çıkarlar için ve coğrafya denilen mekân üzerinde gerçekleşmiştir. Jeopolitiğin sözlüklerdeki anlamı değişmiştir. Jeopolitik, coğrafi gerçekleri esas alan, coğrafi çıkarları gerçekleştirmeyi ve avantajlı coğrafi dengeleri kurmayı amaçlayan vizyondur. Günümüzde jeopolitik ve dış politika eşanlamlıdır. Jeostrateji ise coğrafi gerçekleri esas alan stratejik plandır. Jeostrateji, jeopolitik vizyonun tanımladığı amaçları gerçekleştirmek için yapılan planlamadır. Günümüzde jeostrateji ile büyük strateji de eşanlamlıdır. Jeopolitik vizyonu, jeostratejik planlaması olmayan devlet, pusulası olmayan gemi gibidir. Nereye gideceği belli değildir...

NEJAT ESLEN

EMEKLİ TUĞGENERAL