Olaylar Ve Görüşler

Trump’ın koyunu sonradan çıkmasın oyunu!

04 Temmuz 2019 Perşembe

Osaka zirvesi öncesinde Türkiye’yi her cepheden sıkıştıran Trump, S-400 sorununun “karmaşıklığına” dikkat çekerek yaptırımların öncelikli olmadığı mesajı verdi. Üstelik Patriot’larda Türkiye’ye “adil” davranılmadığına ve “NATO üyeliğine” vurgu yaparak iki ülkenin ticaret hacmine yüz milyar dolarlık yeni hedef koydu. İstanbul seçim şokunun ardından iktidar, ekonomide çıkış yolları ararken Trump’tan adeta hayat öpücüğü gibi hamle geldi. Neden? “Ehemi mühime tercih etmek” misali Çin, İran, Suriye, Kıbrıs ve Doğu Akdeniz sorunlar yumağında S-400’ler şimdilik Trump’ın “ipteki cambazı” olmasın?
Ne de olsa Türkiye’de konuşlanmaları başka işharekâta hazır olmaları başka, daha çok zaman ister. Türkiye’de S-400’ler “egemenlik” sorunu ile eşdeğer, Trump bunu çok iyi biliyor. Kendi önceliği 2020 seçimleri ve zamanı çok sınırlı. Üstelik Cumhuriyetçiler ve Demokratlar S-400 konusunda Türkiye’ye karşı aynı cephede birleşmişler. Trump, S-400’leri kongreye bırakıp Türkiye’den acil “operasyonel” destek peşinde olmasın. Suriye’de ne istediğini aşağı yukarı biliyoruz. İran’a harekât eli kulağında iken Türkiye’nin Fırat’ın doğusunda ortalığı pek karıştırmasını istemiyor. Ama daha önemlisi İran’a karşı harekâtta Kürecik radarının kapatılması bütün hesapları bozabilir. Çünkü Kürecik, radarı İsrail ve Katar’daki üçüzleri ile birlikte İran’ın balistik füzelerini daha rampalarında ateşleme safhasında iken imha etme yeteneği kazandırıyor.

Kürecik masada mı?
Trump için İran da Doğu Akdeniz de hayati önemi haiz. Arkasında sadece İsrail’in güvenliği ya da İran’ın uranyum zenginleştirme programı yok. Doğu Akdeniz de İran da Çin ile küresel ticaret savaşının ağırlık merkezinde. Enerji kaynaklarının ve deniz ulaşım yollarının kontrolü suretiyle Çin’in çevrelenmesi asıl stratejik hedef. Çünkü Çin enerji ithalatının yüzde 43’ünü körfezden karşılıyor. Doğu Akdeniz’deki bakir hidrokarbon kaynakları ve Çin’in bir yol bir kuşak projesinin deniz ulaştırma yolları üzerindeki Kıbrıs’ın Avrupa’nın ileri karakolu konumuna yükselmesi işin cabası...
Bu nedenle Trump, S-400’ler üzerinden sıkıştırıp Kürecik, Suriye, Kıbrıs ve Doğu -Akdeniz’i masaya sürmüşse kimse şaşırmasın. Bunlar “egemenlik” ve “beka” sorunu değil mi? Suriye konusunda farklı görüşler olsa da Kıbrıs halkımızın içselleştirdiği “milli dava”dır. Uluslararası anlaşmalar ve Kıbrıslı soydaşlarımızın hakları bir yana aynı zamanda Türkiye’nin stratejik önemi haiz egemenlik ve beka sorunudur. Kavramak için “derin” analizlere hiç de gerek yok. Kıbrıs jeostratejik konumu ile adeta Doğu Akdeniz’in doğal uçak gemisidir. Yapbozun bir parçası gibi biraz itseniz İskenderun Körfezi’nden kopup geldiği Anadolu ile hemen kucaklaşmaya hazır durmaktadır. Hint Okyanusu ve Asya Pasifik ülkelerinden Avrupa’ya deniz ulaştırma yollarının buluşma noktasıdır. Doğu Akdeniz’de ortaya çıkan hidrokarbon rezervleri önemine yeni boyut kazandırmıştır. Türkiye üzerinden Akdeniz’e ulaşan petrol boru hatları ile İskenderun Körfezi başta olmak üzere bölgedeki liman tesislerimiz Türkiye’nin enerji merkezi olma kapasitesini rakipsiz kılmaktadır.

Aman dikkat!
Bu nedenle Türkiye’nin Kıbrıs ve Doğu Akdeniz’deki deniz hak ve menfaatleri vazgeçilmezdir. Ancak ilginçtir, Türkiye Karadeniz’de Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) ilan etse de Akdeniz’de MEB ilanından kaçınmıştır. İlgili ülkelerle deniz yetki alanı paylaşımı antlaşmaları yaparak MEB’i tescil etmesi gerekirken, sadece 2004 tarihli notasında haklarını saklı tutmuş ve kıta sahanlığı üzerinden pozisyon almıştır. GKRY ise 2003’ten itibaren KKTC ve Türkiye’nin haklarını gasp eden MEB antlaşmaları yapmış, buna karşı Türkiye’nin cılız sesi GKRY’yi cesaretlendirmiş, küresel güç odaklarının iştahlarını kabartmıştır. Artık bölgede Türkiye’den çok ABD’nin, AB’nin, İngiltere ve Yunanistan’ın adı geçiyor. Bunlar yetmiyormuş gibi Fransa eklemlenmek üzere, Rusya güçleniyor. Üstelik Yunanistan ve GKRY ekonomileri 2008 krizinde dibe vurmuşken Türkiye, Doğu Akdeniz ve Kıbrıs’ta MEB konusunda inisiyatif alma şansını kullanamadı. Yunanistan ve GKRY’nin ise biraz olsun nefes alınca inisiyatifi ele almaları, dış politikada ibretlik resmimizdir.
İşte bu çerçevede Trump, Osaka’da S-400 konusunda yumuşak mesajlar karşılığında Kürecik, Suriye, Kıbrıs ve Doğu Akdeniz’i masaya sürmüş ise tarihi kırılmalara tanık olabiliriz. Aman dikkat! Trump’ın koyunu sonradan çıktı oyunu demeyelim...

 

Ali ER
E. Tuğgeneral



Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları


Günün Köşe Yazıları