Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı, 6.7.2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararıyla görevden alınmış ve yerine yeni başkan atanmıştır. Kararda, atamanın yasal dayanağı olarak Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini getiren anayasa değişikliğiyle uyum sağlanmasına yönelik 703 sayılı KHK ile, 375 sayılı KHK’ye eklenen 35. maddesi ve 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi gösterilmiştir.
Söz konusu 35. madde, Cumhurbaşkanı’nın, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı dahil, üst kademe yöneticilerini görevden almaya yetkili olmasıyla ilgilidir. 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ise, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı dahil, ekli cetvellerde belirtilen üst kademe yöneticilerinin görev sürelerinin Cumhurbaşkanı’nın görev süresini geçemeyeceğine ilişkindir.
Buna karşın, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın özel yasası olan 1211 sayılı Kanunun, başkanın görevden alınmasıyla ilgili özel hükmü (28. maddesi), “27. maddedeki yasakların gerçekleşmesi ve bu kanunla kendisine verilen görevlerin devamlı surette ifasını imkânsız kılacak durumların ortaya çıkması hallerinde, atanmasındaki usule göre, görevinden affolunabilir” ibaresini içermektedir. 27. maddede belirtilen yasaklar ise, ticaretle uğraşmak ve banka ve şirketlerde hissedar olmakla ilgilidir. Bu durumda, başkanın görevden alınması için, belirtilen özel hükümde yani, ilgili yasanın 28. maddesinde yer alan, “ .. Kanunla kendisine verilen görevlerin devamlı surette ifasını imkânsız kılacak durumların ortaya çıkması”nın gerçekleşip gerçekleşmediği önem kazanmaktadır. “Kanunla kendisine verilen görevler” ibaresinden, Cumhurbaşkanı’nın talimatları doğrultusunda hareket etmek veya işlem yapmak anlamı çıkmadığına göre, başkanın görevden alınmasının yasal dayanağının bulunmadığını ileri sürmek yanlış olmayacaktır.
Yasal dayanaktan yoksun işlemlerin, hukuk devleti ilkesinin varlığını sorgulatır hale getirmesi kuşkusuzdur. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın, gelişmiş ekonomilerde görülen uygulamanın tersine, makro-ekonomik göstergeleri değerlendirerek yönlendirici olmaktan ve gelişmelere katkı sunmaktan alıkonulması ise, ayrı bir endişe kaynağı oluşturmaktadır.

Av. Münci ÖZMEN
Türk Hukuk Kurumu Başkan Yardımcısı