ABD’nin Afganistan’dan çekilmesinin yenilgi mi, yoksa yeni bir oyun mu olduğu tartışması medyada sürüyor. 

Hâlâ ABD’nin yenilmiş olabileceğine inanmak istemeyenler, bunu kabullenemeyenler var. 

Hatta “ABD’nin zaten Afganistan’da göstermelik bulunduğunu, Taliban’la isteksiz savaştığını” savunanlar bile var. Oysa görmek isteyenler için ABD’nin tam 20 yıl Afganistan’da olması gerçeği bile, işgalin “göstermelik” olmadığını görmeye yeter!

Bu tartışmaları sürdüreceğiz. Çünkü ABD’nin “stratejik gerilemesini” görmeden, ülkemiz ve bölgemiz için doğru politika üretemeyiz. 

KİSSİNGER VE BRZEZİNSKİ YILLAR ÖNCE SAPTADI

ABD’nin Afganistan’da yenilmesi, toplam bir sürecin içinde ve stratejik gerilemenin parçası olarak anlaşılabilir ancak. 

Nitekim, o süreci görmek istemeyenler için ABD’nin büyük stratejistlerinin süreç analizlerini bu köşeye taşımıştım. Önemli olması nedeniyle kısaca anımsamakta yarar var:

Örneğin Henry Kissinger, daha 2014 yılında, “Afganistan ve Irak savaşlarının geri çekilmeyle sonuçlanmakta olduğunu” yazıyordu Dünya Düzeni isimli kitabında.

Örneğin Zbigniew Brzezinski, 2012 yılında Stratejik Vizyon- Amerika ve Küresel Güç Buhranı isimli kitabında, ABD’nin güç kaybını ve geri çekilme sürecini inceliyordu ve “Amerikan rüyasının söndüğünü” saptıyordu. 

Kissinger ve Brzezinski’nin görüşleriyle paralel onlarca analistin değerlendirmesi var. Çünkü ABD’nin 20 yıldır yaşadığı geri çekilme, öyle “ABD yenilmez” varsayımının arkasına saklanamayacak çıplaklıkta aslında... 

PENTAGON’UN SENATO’DA ‘YENİLGİ’ İFADESİ

Önceki gün ABD Senatosu’nun Silahlı Kuvvetler Komitesi, Afganistan’dan çekilme konusunu ele aldı. ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, ABD Genelkurmay Başkanı Org. Mark Milley ve ABD Merkez Kuvvetler (CENTCOM) Komutanı Org. Kenneth McKenzie, komitede ifade verdi, senatörlerin sorularını yanıtladı. 

Pentagon şefi Lloyd Austin’in açıklamaları, “ABD yenilmez, aslında oyun kuruyor” diyenlerin gözünü açacak netlikte. Austin, Taliban’ın Afganistan’dan çekilmeleri için kendilerine 1 Eylül’e kadar süre verdiğini belirterek, bu süreyi aşmalarının oradaki Amerikan askerleri için tehlikeli olacağını düşündükleri için bu zaman diliminde çekilmeyi tamamladıklarını söyledi (AA, 29.9.2021).

Austin’in sözleri bununla sınırlı değil. Hatta devamındaki sözleri, savaş boyunca 4 başkan, 8 genelkurmay başkanı ve onlarca savunma bakanının değiştiğini belirterek bir süreç analizi yapması bakımından daha da önemli: “Böyle bir sonuç son 5 günde veya 20 günde ya da bir yılda ortaya çıkmadı. Bu savaşın sonucu stratejik başarısızlıktı.”

Kesinlikle öyle. 23 Ağustos’ta bu köşede “ABD Afganistan’da yenildi, nokta” başlıklı yazımda da tam olarak bunu anlatmıştım. Çekilmenin öyle Biden yönetiminin hızla aldığı bir karar olmadığını, stratejik başarısızlığın görülerek kararın 2014 yılında Obama döneminde alındığını, Trump döneminde parça parça uygulandığını ve Biden yönetimiyle de sonuçlandırıldığını anlatmıştım. 

EGEMEN SINIFIN ÇIKARI TARTIŞMASI

Pentagon şefinin itiraf ettiği “stratejik başarısızlık” bir olgu. Emperyalist ABD aslında bu durumu uzun süredir tartışıyor. 

Amerikan Hegemonyasının Sonu isimli kitabımda o tartışmaları incelemiştim: Bir grup, ABD’nin geri çekilmesi ve içeride üretimi artırarak ekonomisini büyütmesi gerektiğini, diğer grup da ABD’nin hâlâ en büyük askeri kapasiteye sahip olduğundan hareketle “yangını çıkaralım, en az zarar gören biz oluruz” görüşünü savunuyor. 

2008 krizinin de etkisiyle Bush’un ikinci döneminde başlayan bu tartışma, iki görüşün senteziyle sonuçlandı hep: Obama da Trump da Biden da o sentezin sonuçlarıdır aslında. Üçünde de “hem kısmen geri çekilme ama hem de yeni çatışma alanları” var. Birinde ilk görüş ağır basarken, diğerinde ikinci görüş öne çıktı. Ama sonuçta o tartışma sürüyor. Çünkü “hangi strateji” tartışması, egemen sınıfın farklı kesimlerinin çıkarlarının tartışması aslında…

O nedenle ABD’nin “stratejik başarısızlıklarını” tespit etmek ve gerilemenin hızını ve boyutunu değerlendirmek, tüm dünya için önemli...