Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 1946’da kuruldu. Kuşkusuz kuruluşundan itibaren örgütün üzerinde ABD’nin himayesi ağırlıklıdır. Bu nedenle kuruluşundan kısa bir süre sonra bazı ülkeler üyelikten çekildiğini ilan etti. SSCB de 1955’e kadar DSÖ toplantılarına katılmadı.

Ancak bu “değişmez” bir durum değildi. Sol rüzgârların estiği ve “halkçı sağlığın” esas olduğu 1970’lerde örneğin, DSÖ, ABD’ye rağmen kararlar alabiliyordu.

Bunu şundan belirtiyoruz: “DSÖ’yü ABD kurdu, Rockefeller besliyor, onlar ne derse onu yapar” gibi bir kestirme doğru değil.

Siyasal iklim, DSÖ’yü de değiştiriyor; 1970’lerde olduğu gibi...

Siyasal iklim, DSÖ’yü de değiştiriyor; 2020’de olmaya başladığı gibi!

ABD-Çin çatışması

Tablo net: ABD-DSÖ çatışması bugün fiilen ABD-Çin çatışmasıdır.

Zaten ABD Başkanı Donald Trump da DSÖ’yü “hep Çin’in tarafında durmakla” suçluyor (8.4.2020). Hatta Trump, “DSÖ’nün Çin’i savunmak adına salgın tehlikesini başta küçük gördüğünü” iddia ediyor (9.4.2020).

Diğer yandan ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, DSÖ’ye sağladıkları fonları gözden geçireceklerini söylüyor (9.4.2020).

Ve sonunda ABD, DSÖ’ye sağladığı fonun durduğunu ilan ediyor (14.4.2020).

Koronavirüse “Çin virüsü” diyerek Pekin’i hedef alan Trump, istediğini alamadı. Çünkü G7’de bile ABD’nin müttefikleri “Çin virüsü” denmesine karşı çıktılar ve bu nedenle “ortak açıklama” metni yazılamadı!

Trump, bunun üzerine ikinci bir hamle yaptı ve Çin’in korona konusunda dünyayı geç bilgilendirdiğini iddia etti. Hatta Pompeo, “Sorumluların hesap vereceği bir zaman gelecek” dedi (14.4.2020).

Yani Trump-Pompeo ikilisi saldırı hattını “Çin’den tazminat isteme” hedefine kurarak, kendi hatalarını örtmeye çalışıyorlar.

DSÖ’yü hedef almaları da bunun bir parçası...

Trump, hatasını Çin/DSÖ’ye yıkma peşinde

Trump’ın salgın konusunda Çin ve DSÖ’yü suçlamasının temel nedeni ortada: ABD salgının merkezi oldu ve Trump yönetimi hata yapmakla suçlanıyor.

Amerikan medyası, “Çin’i dünyayı geç bilgilendirmekle suçlayan” Trump’ın aslında ABD istihbaratı ve ilgili kurumlarınca tehlikenin büyüklüğü konusunda uyarıldığını yazıyor günlerdir.

Gazete haberleri bir yana, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) Direktörü Robert Redfield bile şubat ayında bazı eyaletleri virüs önlemlerini artırmaları konusunda uyardıklarını açıklıyor (13.4.2020).

Peki, Trump ne yaptı o süreçte?

22 Ocak’ta “pandemi değil” diyerek, 10 Şubat’ta “Nisanda biter” diyerek, 27 Şubat’ta “Mucize gibi bir anda bitecek” diyerek sürekli salgını küçümsedi Trump!

Çünkü gerçekte salgından memnundular ve salgının baş rakipleri Çin’in ekonomisini yıkacağını düşünüyordu. O kadar ki ABD Ticaret Bakanı Wilburr Ross, daha 30 Ocak’ta “Çin’deki COVID-19 salgını Amerikan ekonomisine yarayacak. İstihdam Kuzey Amerika’ya geri dönecek” diye seviniyordu!

Şimdi vaka ve ölü sayısındaki patlama nedeniyle Amerikalılar Trump yönetimine tepkili.

İşte Trump bu tepki nedeniyle Çin’i suçluyor, DSÖ’yü suçluyor...

Yeni dünyanın işaretleri

DSÖ, Trump’ın iddia ettiği gibi “sürekli Çin’i mi tutuyor”, bilmiyoruz.

Ama bildiğimiz şu: Dünya zaten değişiyordu ve yeni bir dünya kuruluyordu. Ekonominin merkezi AsyaPasifik’e kaymıştı. Asya-Pasifik yükseliyor, Atlantik iniyordu. ABD-AB’nin transatlantik ittifakı çözülüyordu. ABD hegemonyasına dayalı neo-liberal ekonomi 2008 krizine “kesin” çare bulamıyordu. Kısacası ABD’nin tek kutuplu dünyası yerini çok merkezli bir dünyaya bırakıyordu.

İşte salgın, bu süreci kaçınılmaz olarak hızlandıracaktır.

Trump’ın DSÖ ile kavgası bunu göstergesi...

ABD hegemonyası inişe geçtikçe, o hegemonyanın yörüngesinden uzaklaşma da başlıyor haliyle...

ABD silahlı gücüyle korunan “petro-dolar” sistemi inişe geçmiş durumda...

Kimi devletlerin dolar yerine ticareti ulusal paralarıyla yapmaya başlamaları da, petrol krizi de yeni sürecin habercileri...

Kuşkusuz sancılı olacak ve zaman alacak...