İki olası yanıtı var: Şam ya da Ankara.
ABD, Suriye’den geri çekilirken o boşluğun Türkiye tarafından doldurulmaya çalışılmasını, bu yolla da Türkiye’nin Suriye, Rusya ve İran’la karşı karşıya gelmesini istiyor. Rusya ise o boşluğun hem Suriye tarafından doldurulmasını hem de Türkiye’yi Astana’da tutmak istiyor.
Münbiç bu konudaki ilk önemli yer oldu.
Daha ABD askerleri Münbiç’ten tamamen çekilmeden, Suriye askerleri Münbiç’in bir bölgesine girerek Türkiye’den önce davrandı.
Türkiye’nin, Suriye ordusunun kendi toprağı Münbiç’e girmesine “eylemli itiraz” etmesi büyük felaket olurdu. Neyse ki Ankara, Moskova’nın da etkisiyle sağduyulu bir pozisyon aldı ve Şam’la karşı karşıya gelmedi.
Moskova’daki Türk-Rus heyetleri arasındaki görüşmeden sonra Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un yaptığı şu açıklama, o pozisyonun Suriye’nin bütünü için olması gerektiğine işaret ediyordu: “ABD askerlerinin çıkması sonrası Suriye’de yapılacak koordinasyon konusunda Türkiye’yle anlaşma sağladık” (29.12.2018).

Çözüm: 2011 öncesi statü
ABD boşluğu sonrası oluşacak en iyi çözüm, kuşkusuz herkesin 2011 öncesi statüde anlaşmasıdır. “ABD’li askerlerin çıktığı topraklar, Suriye hükümetine devredilmeli” diyen Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, 2011 öncesi statüye işaret etmiş oldu (26.12.2018).
Bu noktada kritik aktör PYD’dir. PYD eğer “Biz 7 yılda statü elde ettik, vermeyiz” derse, Kürtleri intihara sürüklemiş olur. Zira o statüyü ABD’siz koruma şansları yok.
PYD’nin ABD boşluğu sonrası Suriye’nin kuzeyindeki statüsünü koruyabilmesi, ancak Türkiye’nin himayesiyle mümkün olur.
ABD’nin geri çekilirken sağlamak istediği de zaten bu: “Türkiye himayesinde Suriye Kürdistanı” planının, “Türkiye himayesinde Irak Kürdistanı” projesi gibi tutması. Daha geniş bir çerçevede Türk-Kürt barışı ile Fars’a karşı cephe oluşturmak…
AKP’nin “fetih” iştahı ve iç politika ihtiyaçları buna zemin sağlasa da, Irak’tan farklı olarak Suriye’de temel gücün Barzani yerine PKK olması, ABD planını zora sokuyor. Fakat o risk hâlâ var. Washington bu noktadan bölgeyi kurcalamaya devam edecektir.
Washington’un kışkırtmalarının panzehri ise Rusya ve İran’dır; Astana’dır.

Ankara-Şam anlaşması kritik ihtiyaç
En başından beri söylediğimiz gibi, Ankara Şam’la anlaşsa, tüm bu sorunlar kısa yoldan ve en maliyetsiz şekilde çözülmüş olacak. Topraklarının bütününe egemen olan Şam, Türkiye’yi tehdit eden terörü bertaraf etmiş olacak. (1998 Adana Mutabakatı hâlâ geçerlidir ve Şam, 2011’e kadar o mutabakatın gereklerini yerine getiren bir müttefiktir, dost komşudur.)
Böylece Türkiye, sayısı 4 milyona ulaşan Suriyeli sığınmacıları da ülkelerine yeniden gönderebilecek.
Suriye’nin kuzeyinde 2013’ten itibaren PYD’nin statü kazanmaya başlamasında AKP’nin rolü vardır ve bölgeyi Suriye ordusuna ve uçaklarına angajmanla kapatan Ankara, o dönem işbirliği yaptığı ve ÖSO’yla birlikte Şam’a karşı cephe kurmasını istediği PYD’ye bölgede etkinlik kazandırmıştır. Buradan dönüşün en maliyetsiz yolu Ankara-Şam anlaşmasıdır.

Esad’ı ‘tanıma’ adımları
ABD’nin çekilme açıklaması, hızlı hamlelere sahne oluyor: Suriye’nin yeniden Arap Birliği’ne kabul edileceği açıklandı. Esad’ın Ulusal Güvenlik Şefi Ali Memlük Kahire’ye gitti ve Mısır’la yeni bir sayfa açtı. Sudan Cumhurbaşkanı Ömer el Beşir’in Suriye’yi ziyaretini Moritanya Cumhurbaşkanı Muhammed Velid Abdülaziz’inki izleyecek. Birleşik Arap Emirlikleri, 2012’de kapattığı Şam Büyükelçiliği’ni yeniden açtı.
AKP, yakın durduğu İhvan’ın bu gelişmeleri “Esad rejimine destek üzüntü verici” diye yorumlamasına rağmen, hızla Şam’la ilişkiye yönelmelidir. Gecikmek telafiyi, zamanla değişen konjonktür de “kolay barışı” zorlaştıracaktır.