Bir ülkenin uygar mı, yoksa geri kalmış mı olduğunu anlamak için duble yollara, lüks otellere, dünyanın en ünlü gece kulüplerinin şubelerine, cam gökdelenlere, içinden sular akan sitelere, ünlü markaların pahalı mağazalarına bakmak yetmez.

Aslında bunlar dünyanın en geri ülkelerinde bile bolca bulunur. Hatta karanlık yollardan para kazanan ülkelerde ya da halkın büyük bölümünün yoksulluğa mahkûm edildiği dikta rejimiyle yönetilen ülkelerin bazılarında çok daha gelişmiş örneklerine rastlayabilirsiniz.

Birilerinin size Fransız kalmasından ne kadar şikâyet ederseniz edin, Başbakanın beğenmediği bir heykelin apar topar ortadan kaldırıldığı bir ülke uygar ülke sayılmaz.

Birilerinin düşüncelerini beğenmediği ve hedef göstere göstere öldürttüğü Hırant Dink’in...

Birileri düşüncelerini beğenmedi diye bıçaklanan Bedri Baykam’ın...

Yazılmamış kitabı bile toplatılıp hapse atılan Ahmet Şık’ın bulunduğu bir ülke, siz ne kadar dev projeler anlatırsanız anlatın, uygar bir ülke sayılmaz.

***

Seçim barajının yüzde onlarda olduğu, buna rağmen seçime başka bir yolla, bağımsız aday olarak girmeye çalışan Kürt temsilcilerinin seçim kurulundan veto yediği bir ülke uygar bir ülke olamaz.

Hâlâ özel yetkili mahkemelerin, özel yargılama usullerinin devam ettiği, dinlemelerin, izlemelerin artık sıradan insanın bile korkusu haline geldiği bir ülke de uygar bir ülke sayılamaz.

Sanatçılarının, yazarlarının, çizerlerinin, gazetecilerinin hatta işadamlarının, sivil toplum örgütlerinin, meslek birliklerinin, sendikaların, hatta hatta politikacıların konuşmaya korktuğu bir ülke, uygar bir ülke olarak nitelenemez.

***

Bir cemaat lideri de bir azınlık temsilcisi de, aykırı fikirli insanlar da en tutucu olanlar da düşüncelerini aynı rahatlıkla dile getirebildikleri zaman o ülkede uygarlıktan söz edilebilir.

Devletin bütün gücünü elinde tutanlarla, toplumun yalnızca sıradan bir bireyi olanlar aynı haklara sahip olduklarında, ileri sürdükleri düşünceler aynı değerde olduğunda o ülkede uygarlıktan söz edilebilir.

Ülkenin en tepesindeki yöneticilerin söylediklerine, onlarla aslında oyu eşit olan çoban da cevap verebildiğinde ve bunun için başına bir iş açılmadığında o ülke uygar bir ülke sayılır.

İnsanlık tarihine, başkalarından alınmış bilgiler ve sistemlerle, başkalarının ürettiği araç gereçlerle, başkalarının yaptıklarının taklidi yapılar dikmek yerine, yenilikler getirebilen, başkalarının sizden alacaklarını üretebilen, başka bir yerde eşi olmayan eserler ekleyebilen ülkeler uygar sayılabilir.